چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتابهای درسی مطالعات علوم اجتماعی دوره دوم ابتدایی بر اساس مؤلفههای آموزش چندفرهنگی انجام گرفته است. جامعة آماری این پژوهش کتابهای درسی علوم اجتماعی دوره دوم ابتدایی شامل پایههای چهارم، پنجم و ششم است که درواقع نمونه با جامعه برابر است. در این پژوهش از دو روش کیفی و کمی استفاده گردید. در روش کیفی از تحلیل محتوای کیفی برای شناسایی ابعاد نظری آموزش چند فرهنگی از منظر جنسیت، معلولیت، قومیت، فرهنگ، عدالت اجتماعی و صلح مورد بررسی قرار گرفت. در تحلیل کمی با روش تحلیل محتوای پنج موضوع اصلی یعنی جنسیت، قومیت، معلولیت، ارزشهای جهانی و فرهنگ و زیرمؤلفههای آن بررسی و موارد مرتبط در کتاب درسی مطالعات علوم اجتماعی شناسایی گردید. روایی پژوهش دارای شرایط هال و هوتون است. این پژوهش دارای نتایج متعدد بود اما یکی از نتایج حاصل از تجزیهوتحلیل نشان میدهد که افراد ناتوان و معلول و مردم با قومیتهای مختلف بهاندازه کافی در کتابهای درسی علوم اجتماعی نشان داده نشدهاند و میزان توجه به ارزشهای چند فرهنگی نیز بسیار اندک گزارش میشود.
خلاصه ماشینی:
واژههای کلیدی: آموزش چند فرهنگی، کتاب درسی علوم اجتماعی، دوره دوم ابتدایی a content analysis of social Science Textbooks of 4th, 5th, 6th grades within the items of multicultural education Akram Eini, Hamid Yazdani, Alireza Sadeghi 1 Organization for Educational Research and Planning (Ministry of Education), Iran.
In qualitative content analysis identify the theoretical aspects of multicultural education from gender, disability, ethnicity, culture, social justice and peace were examined.
Keywords: Multicultural education, Content analysis, Social science textbooks, elementary education,4-6 grades مقدمه پیچیدگی فزاینده ساختارهای اجتماعی و لزوم تربیت و آمادهسازی شهروندان برای زندگی در محیط تحول یابنده از یکسو و تعدد دیدگاهها در خصوص نقشی که آدمیان در قرن جدید ایفا میکنند از سوی دیگر، بیشازپیش مسئولان را سرگرم هدایت و سازماندهی فرایندهای آموزش مدرسهای نموده است، در این میان برنامههای درسی بهعنوان محوریترین عامل در تعیین سرنوشت نسل آینده از اهمیتی دوچندان برخوردار است (2002،Taleb-Zadeh Nobarin & Fathi Vajargah).
آموزش چند فرهنگی (Multicultural education) نیاز به داشتن فرصتهای برابر در آموزش برای هر کودک از قومیت، جنسیت، فرهنگ و نژادهای مختلف است.
پنج موضوع اصلی جنسیت، قومیت، معلولیت، ارزشهای جهانی و فرهنگ برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش در خصوص میزان اشاره به مؤلفههای آموزش چند فرهنگی در محتوی کتاب مطالعات اجتماعی دوره دوم ابتدایی چهارم، پنجم و ششم بررسی شد که یافتهها نشان میدهد در کتاب چهارم ابتدایی شاخص جنسیت هم در متن وهم در تصویر نشان از اهمیت حداکثر به جنس مذکر بود که شایسته است این میزان تعدیل گردد.