چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی ساخت ترکیبات ناماندام «دل» به عنوان یکی از ناماندامهای فعال زبان فارسی است که در چارچوب صرف ساختی بوی (2010) به تحلیل الگوی واژهسازی ]دل-[X میپردازد و میکوشد تنوعات معنایی، عمومیترین طرحواره ساختی ناظر بر عملکرد این الگوی واژهسازی، انشعابات حاصل و نیز ساختار سلسلهمراتبی آن را در واژگان گویشوران فارسی مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و دادهها شامل 71 واژه مرکب است که از جستجو در فرهنگ بزرگ سخن، فرهنگ زانسو، پیکرۀ بیجنخان و جستجوگر گوگل استخراج شدهاند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که یک طرحوار ساختی عمومی و سه زیرطرحواره فرعی، ناظر بر این ساخت هستند و مفهوم «ویژگی متمایزکنندۀ هستار مرتبط با معنای دل و X»، انتزاعیترین همبستگی صورت و معنای ناظر بر این ساخت است که از تمام محصولات آن برداشت میشود. این مطلب متضمن این است که الگوی واژهسازی ]دل-[X از اساس ساختی صفتساز (ویژگیساز) و چندمنظوره است و کاربرد برخی محصولات آن در مقولۀ اسم به واسطۀ فرآیند تبدیل میسر شده و رخداد چنین تبدیلی نتیجۀ فعالشدن سازوکار مفهومی مجاز است. به سخنِ دیگر، چندمعنایی که در اینجا با آن روبرو هستیم نه در سطح واژههای عینی بلکه در سطح ساختها و طرحوارههای انتزاعی قابلتبیین است.
خلاصه ماشینی:
تحلیلی ساخت محور از ترکیبات نام اندام «دل » در زبان فارسی آوا ایمانی دانشجوی دکتری گرؤە زبان شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان 1 عادل رفیعی استادیار گرؤە زبان شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان محمد عموزاده استاد گرؤە زبان شناسی همگانی، دانشگاه اصفهان تاریخ دریافت مقاله : ١٠/٢٧/ ٩٦؛ تاریخ پذیرش مقاله : ٩٦/١٢/١٩ چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی ساخت ترکیبات نام اندام «دل » به عنوان یکی از نام اندام های فعال زبان فارسی است که در چارچوب صرف ساختی بوی (٢٠١٠) به تحلیل الگوی واژه سازی [دل -X] میپردازد و میکوشد تنوعات معنایی، عمومیترین طرحواره ساختی ناظر بر عملکرد این الگوی واژه سازی ، انشعابات حاصل و نیز ساختار سلسله مراتبی آن را در واژگان گویشوران فارسی مورد بررسی قرار دهد.
Construction Grammar دستوریشدگی ١ تلقی کرد و یا نمونه ای از فرآیند واژگانیشدگی ٢ و یا هیچ کدام از این دو فرآیند مطرح نبوده و عامل دیگری در ساخت این گونه ترکیبات نقش دارد؟ پژوهش حاضر با تمرکز بر صرف ساختی (بوی،٢٠١٠) که خود برگرفته از دستور ساختی گلدبرگ ٣ (١٩٩٥) است ، سعی دارد علاوه بر پرسش های فرعی فوق ، به دو پرسش اصلی به شرح زیر پاسخ دهد: ١-طرحواره های ساختی عمومی ناظر بر ساخت واژه های مرکب حاصل از نام اندام «دل » در فارسی کدامند؟ ٢-تنوعات معنایی قابل برداشت از محصولات طرحواره های ساختی عمومی چگونه شکل گرفته اند و تاثیر آنها در تشکیل سلسله مراتب و زیرطرحواره های فرعی چیست ؟ به منظور انجام این پژوهش ترکیبات نام اندام «دل » از فرهنگ بزرگ سخن ، فرهنگ فارسی زانسو، پیکرٔە بیجن خان و جستجوگر گوگل گردآوری شدند.
Tehran: University Publication center [In Persian].