چکیده:
دستورنقشنمای واژگانی یکی از دستورهای زایشی غیرگشتاری است که امروزه مبنای تحلیل و تهیه دادگان درختی در زبانشناسی رایانشی قرارگرفته است. از جمله ویژگیهای این دستور آن است که در آن بهجای تبدیل یک ساخت زیرین با کمک گشتار به روساخت، تنها یک ساخت ظاهری درنظر گرفته میشود و ازاینرو، این دستور به وجود گشتار قائل نیست. مهمترین ویژگی این دستور این است که در آن چند سطح بهطور موازی برای نمایش اطلاعات زبانشناختی وجود دارد. دو سطح اصلی در این دستور عبارتاند از سطح ساخت سازهای که ساختار سلسلهمراتبی عناصر جمله را بهصورت درخت سازهای نشان میدهد و سطح نقشنما که روابط دستوری و اطلاعات انتزاعی مربوط به معنی را در قالب یک ماتریس نمایش میدهد. علاوه بر این دو سطح عمده، سطوح دیگری شامل سطح ساخت موضوعی، سطح ساخت معنایی و سطح ساخت اطلاعی نیز وجود دارند. در مقاله حاضر، سطوح دستور نقشنمای واژگانی با تمرکز ویژه بر سطح نقشنما در برخی ساختهای زبان فارسی شامل جملات ساده و مرکب، بند متممی، ساختهای ملکی، مبتدایی و تمییز مورد بررسی قرار میگیرد. نتیجه به دست آمده بیانگر آن است که دستور نقشنمای واژگانی بهخصوص درسطح نقشنما توانایی توصیف ویژگیها و تبیین پدیدههای زبانشناختی موجود در زبان فارسی از جمله غیرپایگانی بودن زبان فارسی و فرایند مجهول و مبتداسازی را دارد. همچنین، در این جستار مشخص گردید در زبان فارسی با توجه به مدل لودروپ[1] (2011)، ده نقش دستوری قابل ارائه است که به دو دسته موضوع-غیر موضوع از طرفی و گفتمانی-غیرگفتمانی از طرف دیگر تقسیم میشوند.
خلاصه ماشینی:
دو سطح اصلی در این دستور عبارت اند از سطح ساخت سازه ای که ساختار سلسله مراتبی عناصر جمله را به صورت درخت سازه ای نشان میدهد و سطح نقش نما که روابط دستوری و اطلاعات انتزاعی مربوط به معنی را در قالب یک ماتریس نمایش میدهد.
Lexical Functional Grammar ١- مقدمه اساسا زبان ماهیت پیچیده ای دارد؛ پدیده های تشکیل دهنده زبان نیز خود دارای پیچیدگیهایی هستند که افراد و مکاتب گوناگون سعی در بررسی، توصیف ، تحلیل و تبیین آن ها داشته اند.
در مقاله حاضر سعی بر آن است که علاوه بر معرفی سطوح بازنمایی موجود در دستور نقش نمای واژگانی، میزان توانایی سطوح اصلی بازنمایی این دستور در برخی ساخت های زبان فارسی شامل جملات ساده و مرکب ، بند متممی و ساخت های ملکی، مبتدایی و تمییز بررسی شود و عناصر جمله با کمک ساخت نقش نمایی دسته بندی و ارائه گردد.
Semantic form (رجوع شود به تصویر صفحه) تفسیر ماتریس موجود در بازنمایی (٣) به این صورت است که به طور قراردادی ابتدا اطلاعات مربوط به محمول اصلی جمله مشخص میشود.
این سطوح عبارت اند از سطح ساخت سازه که ترتیب قرارگیری عناصر جمله را نشان میدهد و سطح نقش نما که روابط دستوری و اطلاعات انتزاعی در آن نمایش داده میشوند.
Lexical-Functional Grammar: Functional Structure in Non-Transformational Syntax: Formal and Explicit Models of Grammar, Borsley, Robert and Boerjars, Kersti.