بررسی و تحلیل رسم فقر برپایة متون منثور عرفانی تا قرن هفتم هجری مقاله

نویسنده: طاهری، فاطمه سادات ؛ پاکدل، مریم ؛

متن شناسی ادب فارسی تابستان 1398 - شماره 42 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎15 صفحه - از 111 تا 125 )

کلیدواژه ها: مشایخ رسم فقر فقر حقیقی متون منثور عرفانی تا قرن هفتم

چکیده:

فقر یکی از مهم‌ترین مراحل سیر و سلوک عرفانی است. سالک در این مرحله با نفی ماسوی‌الله و اظهار نیازمندی محض به آستان غنی مطلق، به فنای فی‌الله دست می‌یابد که غایت عرفان است. افزون‌بر حقیقت فقر، رسم فقر نیز با تأثیر از قرآن کریم و روایات ـ به سبب اهمیتی که در هدایت انسان و دوری او از انحرافات دارد ـ بارها در سخنان مشایخ و متون متصوفه مطرح شده است که بیان‌کنندۀ اهمیت این موضوع در سیر و سلوک و رسیدن به آستان الهی است. نگارنده در این مقاله با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی مبتنی ‌بر متون منثور عرفانی تا قرن هفتم می‌کوشد با پاسخ‌دادن به این پرسش که مشایخ و نویسندگان متون عرفانی دربارۀ رسم فقر چه دیدگاه‌هایی دارند و نظر ایشان دربارۀ برتری فقر بر غنا یا تقدم غنا بر فقر در سلوک الی‌الله چیست؟ ثابت کند توجه به رسم فقر و ثمرات و شرایط آن، لازمۀ سیر و سلوک و رسیدن به حق است. پرداختن به این موضوع همراه با تأکید بر اهمیت فقر و استغنای عرفانی در منابع وحیانی، سخنان مشایخ و عارفان و دیدگاه‌های ایشان دربارۀ رسم فقر، خود تأییدکنندة این موضوع است. همچنین توجه به دوگانگی مفهوم فقر در متون عرفانی و اهمیت هر دو مفهوم آن در سیر و سلوک، به درک صحیح‌تری از اصطلاح فقر در این متون و دیدگاه‌های مشایخ می‌انجامد.

خلاصه ماشینی:

افزون‌بر حقیقت فقر، رسم فقر نیز با تأثیر از قرآن کریم و روایات ـ به سبب اهمیتی که در هدایت انسان و دوری او از انحرافات دارد ـ بارها در سخنان مشایخ و متون متصوفه مطرح شده است که بیان‌کنندۀ اهمیت این موضوع در سیر و سلوک و رسیدن به آستان الهی است. 4ـ فقر حقیقی ازنظر مشایخ و متون عرفانی فقر یکی از ارکان تصوف اسلامی است به همین سبب مشایخ و عارفان کوشیده‌اند برداشت خود از این مفهوم بلند عرفانی را برای طالبان معرفت در قالب تعریف فقر بیان کنند: جنید، فقر را لازمۀ بندگی خداوند می‌داند: «توانگری کسوت ربوبیت است و درویشی کسوت عبودیت» (روزبهان بقلی، 1360: 158). 7ـ صفات فقرا درمجموع رسم فقر در متون عرفانی، امری پسندیده است؛ اما سالکان فقیر برای دستیابی به منزل نهایی سلوک باید به صفات خاصی متصف باشند؛ مانند عفاف، عزت نفس و پاکدامنی مالی (ابوطالب مکی، 1417: 324)؛ دوری از دنیادوستی (عطار، 1388: 300)؛ تواضع (سهروردی، 1393: 110)؛ دوری از فخرفروشی (سلمی، 1372: 137)؛ قناعت و دوری از اسراف (همان: 328)؛ محبوبیت نزد خدا چون خداوند فقیر پاکدامن صاحب‌عیال را دوست ‌دارد (ابوطالب مکی، 1417: 324؛ نیز غزالی، 1352: 723)؛ رضایت به فقر و پذیرش آن (ابوطالب مکی، 1417: 428) و اظهارنکردن فقر در برابر دیگران (قشیری، 1387: 492).

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود

عضویت

تحتاج دخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.
إن كنت لا تقدر علی شراء الاشتراك عبرPayPal أو بطاقة VISA، الرجاء ارسال رقم هاتفك المحمول إلی مدير الموقع عبر webmaster@noormags.com .

You need Sign in to view the content of the article. If you are not a member, proceed from part Sign up.
If you fail to purchase subscription via PayPal or VISA Card, please send your mobile number to the Website Administrator via webmaster@noormags.com .

ورود / عضویت

ورود

عضویت