چکیده:
اسطوره و اسطورهپردازی از تمهیداتی اساسی است که مناسبت قابل توجهی با پدیدۀ جنگ دارد و نویسندگان جنگ با توسل بدان میتوانند آثار ادبی ماندگاری خلق کنند. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، ظرفیتها و محدودیتهای اسطورهپردازی در رمانهای جنگ بررسی شده است. نگارندگان با تأمل در ساختارهای سیاسی، اجتماعی، روانشناختی، فرهنگی و... مسلط در دوران جنگ، به کشف و واکاوی بسترها و موانع اسطورهپردازی در رمانهای جنگ پرداختهاند. مطالعات انجام شده نشان میدهد، ظرفیتهایی مانند تأثیرپذیری و الگوبرداری جنگ از انقلاب اسلامی و تأثیر انقلاب در به کارگیری اسطوره، تأثیر دین در خلق و بازپیدایی اسطورهها، شباهت ساختار روایت انقلاب و جنگ با ساختار کلان پایۀ اسطورۀ ایرانی؛ یعنی تقابل خیر و شر و...، میتوانستند محل توجه نویسندگان برای خلق رمانهای اسطورهای ماندگار باشند؛ از سوی دیگر، محدودیتهایی مثل نگاه تکساحتی و احساس استغنای بسیاری از نویسندگان نسبت به شناخت اساطیر ایران و اساطیر دیگر ملل، و همچنین عواملی از این دست، در گرایش نویسندگان جنگ به اسطوره موانعی به وجود آورده است.
خلاصه ماشینی:
، میتوانستند محل توجه نویسندگان برای خلق رمان های اسطوره ای ماندگار باشند؛ از سوی دیگر، محدودیت هایی مثل نگاه تک ساحتی و احساس استغنای بسیاری از نویسندگان نسبت به شناخت اساطیر ایران و اساطیر دیگر ملل ، و همچنین عواملی از این دست ، در گرایش نویسندگان جنگ به اسطوره موانعی به وجود آورده است .
نگارندگان در این پژوهش در پی پاسخ گویی به این سؤال ها هستند: چه عواملی سبب کمرنگ شدن حضور اسطوره در رمان های دفاع مقدش شده است ؟ نویسندگان رمان جنگ چه امکاناتی برای بازآفرینی و بازتولید اسطوره ها در رمان ، در اختیار داشتند و اساسا چه بسترهای مساعدی برای اسطوره پردازی وجود داشت ؟ پیشینۀ تحقیق بعد از بررسی و پژوهش بر روی کتب ، مقالات و پایان نامه ها، چند مقاله که به نمادپردازی در رمان جنگ پرداخته اند اشاره میکنیم : در مقالۀ «نقد اسطوره ای رمان گنجشک ها بهشت را میفهمند»، (١٣٨٩)، نوشتۀ حسینعلی قبادی و ربابه یزدانی، به تحلیل برخی نمادهای کهن الگویی بازتاب یافته در این رمان پرداخته اند.
موضع مدافع ایران در جنگ و مجال قهرمان پروری و اسطوره سازی از رزمندگان از عواملی که میتوانست بستر مناسبی برای حضور اسطوره در آثار داستانی و رمان دفاع مقدس باشد این است که کشور ایران در جنگ تحمیلی آغازگر جنگ نبوده و اگر از لحاظ حقوق انسانی نیز بنگریم کشور ایران به دلیل زیاده خواهیهای رژیم بعثی محل تهاجم و تخاصم قرار گرفته بود.