چکیده:
امروزه مسئله کمبود آب به یکی از نگرانکنندهترین مسائل پیش روی کشور ایران تبدیل شده است. ازآنجاکه حجم بسیار زیادی از منابع آبی کشور صرف تولید محصولات اقتصادی میشود، تحلیل چگونگی مصرف آب در بخشهای مختلف اقتصادی، در جهت مدیریت صحیح این منابع امری ضروری به نظر میرسد. مطالعات سالهای اخیر نشان میدهند که در مباحث مربوط به رابطه بین محیط زیست (و بهطور خاص آب) و اقتصاد، رویکردهای مبتنیبر مصرف میتوانند دیدگاه روشنبینانهای ارائه دهند. در این راستا هدف پژوهش حاضر، تحلیل مصرف آب در بخشهای اقتصادی ایران با یک رویکرد مبتنیبر مصرف است. برای این منظور از شاخص ردپای آب و مدل داده ـ ستانده استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که با رویکرد مبتنیبر مصرف، وضعیت مصرف آب در بسیاری از بخشهای اقتصادی بهطور چشمگیری نسبت به رویکردهای سنتی تغییر میکند. براساس شاخص ردپای آب، اگرچه بخش کشاورزی همچنان در رده اول مصرف آب قرار دارد، اما سهم آن از کل مصرف، از حدود 4/91 درصد در رویکردهای سنتی به کمتر از 53 درصد میرسد. در طرف مقابل، بخش صنایع مواد غذایی قرار دارد که سهم آن از 76/0 درصد به حدود 68/33 درصد افزایش مییابد. سایر محاسبات نشان میدهد که سرانه ردپای آب هر ایرانی در سال 1390 حدود 1275 مترمکعب به ازای هر نفر بوده است. همچنین کشور ایران در این سال حدود 8115 میلیون مترمکعب خالص واردات آب مجازی داشته است.
Today, water scarcity has been turned into one of the most troublesome problem facing our country that Iran faces it. Since a considerable amount of water resources used for the production of economic products, the analysis of how to use water in different economic sectors in bid to manage these resources important appropriately has a great importance. Recent researches suggest that consumption-based measures offer an insightful perspective on the debate on the relationship between the environment (specifically water) and economic sectors. In this connection, this study aims to analyze water consumption in Iranian economic sections with a consumption-based approach. To achieve an objective, the "water footprint" index as well as input-output model has been used. Results show that status of Water consumption in many sectors is considerably different from traditional approaches with a consumption-based approach. Based on water footprint, agricultural sector is still ranked the first in water consumption among all economic sectors while its share of total consumption has been decreased approximately from 91.4 percent to less than 53 percent based on traditional approach. But in food industries sector, share of total (water) consumption has been increased from 0.76 percent to 33.68 percent. According to the other measurements, in 2011, per capita water footprint of every Iranian citizen is about 1275 m3. Also, Iran has had approximately 8115 million m3 of net virtual water imports in this year.
خلاصه ماشینی:
4. Bagliany, Bravo and Dalmazzone, 2008: 651.
4. Bagliany, Bravo and Dalmazzone, 2008: 651.
2. Benz, Larch and Zimmer, 2014: 1.
دراین پژوهش با استفاده از جدول داده ـ ستانده سال ١٣٨٥ اقدام به محاسبه ردپـای آب کشورایران به تفکیک بخش های اقتصادی شده است .
عناوین بخش های اقتصادی کشور در جدول داده ـ ستانده مورد استفاده این پژوهش (رجوع شود به تصویر صفحه) ٢-٣.
در ستون دوم این جدول کل مصرف آب (پاسخ سؤال اول )، در ستون هفتم کل ردپای آب (پاسخ سؤال چهارم ) و در ستون های ششم و هشتم کل صادرات و واردات آب مجازی هر بخش (پاسخ سؤال های پنجم و ششم ) نشان داده شده است .
در سال ١٣٩٠، حـدود ٧٨درصـد از کـل ردپـای آب کشـور (معـادل ٧٥٠٥٦ میلیـون مترمکعب ) با استفاده از منابع آب داخلی تأمین شده (ردپای آب داخلـی ) و حـدود ٢٠٧٢٧ میلیون مترمکعب آن نیز خارجی است که ایـن معـادل کـل حجـم واردات آب مجـازی بـه کشور اسـت .
خالص واردات آب مجازی دربخش های اقتصادی ایران -١٣٩٠ (رجوع شود به تصویر صفحه) با دقت در جدول ٥مشاهده میشود که ردپای آب در بخش «نفت و گاز» منفی شـده است .
مقایسه نتایج پژوهش حاضر با نتایج برخی مطالعات مشابه (رجوع شود به تصویر صفحه) ٦٣ سرانه ردپای آب و واردات آب مجازی در مطالعه صادقی و همکاران (١٣٩٣) به رغم دوره زمانی یکسان ، اندکی بانتیجه به دست آمده ازاین پژوهش متفاوت است .
"Evaluating the Water Footprint of the Energy Supply of Liaoning Province, China: A Regional Input–output Analysis Approach", Energy Policy,78.