بررسی تأثیر توانمندسازی زنان بر توسعۀ دموکراسی مقاله

در قرن بیستم، با موج جدید تحولات سیاسی در بسیاری از کشور‎ها، محققان به دنبال درک پیش‎شرط‎های لازم برای ظهور و تداوم دموکراسی بودند. در این بین، «نظریة نوسازی» از بالاترین حمایت تجربی برای تحقق دموکراسی برخوردار شد. اما ناکارآیی این نظریه در عمل، به پررنگ‌شدن نقش عوامل دیگر منجر شد. یکی از این عوامل که تاکنون توجه چندانی بدان نشده است، نقش توانمندسازی زنان است. در پژوهش حاضر به منظور بررسی و تحلیل چگونگی تأثیر توانمندسازی زنان بر توسعة دموکراسی، از الگوی «جنسیت‌ـ توسعة دموکراسی» بهره ‎گرفته شده است. روش اقتصادسنجی استفاده‌شده، یک الگوی پانل پویا به روش برآورد گشتاورهای تعمیم‎یافته برای سال‎های 1990 تا 2015 در کشورهای منتخب است. یافته‎های پژوهش حاکی از آن است که شاخص‎های در نظر گرفته شده برای سنجش توانمندسازی زنان در این تحقیق، همگی تأثیری معنا‎دار بر توسعة دموکراسی در طول دورة مورد نظر داشتند. به ‎این صورت که دو متغیر «آموزش» و «نرخ مشارکت نیروی کار زنان» به ترتیب با ضرایب 61/0+ و 07/0+ تأثیر مثبت و معنا‎دار بر توسعة دموکراسی دارند و متغیر «نرخ باروری» با ضریب 22/0- تأثیر منفی و معنا‎دار بر توسعة دموکراسی دارد.

لیپست در تحلیـل علـت تـأثیر نوسـازی بـر دموکراسـی یـادآور می شود که نوسازی به گونه ای نگرش های مردم را تغییر می دهد که افراد جامعـه را بـه حامیـان اصول دموکراتیکی مانند تکثرگرایی سیاسی و کنترل عمومی بر قدرت مبدل مـی سـازد و بیـان می کند که نوسازی به ایجاد باورها و ارزش هایی که مناسب دموکراسی اند گرایش دارد. اما چه سازوکاری زیربنـای چنـین رابطـه ای اسـت و چـرا توانمندسازی زنان به توسعه دموکراسی منجر خواهد شد؟ مطابق با الگوی جنسیت ـ دموکراسی که از مطالعه ویندو (٢٠١٣) اقتباس شده است ، نگرش های فرهنگی ، سـرمایه انسـانی و جامعـه مدنی عوامل مؤثر بر توانمندسازی زنان است و توانمندسازی زنان به کمک ابزارهای به کاررفته در این تحقیق (آموزش ، اشتغال و نرخ باروری )، در کنار نظریه نوسازی به توسعه دموکراسی منجـر خواهد شد. درواقع ، توانمندسازی زنان علاوه بر اینکه به افـزایش و ارتقای توسعه انسانی و افزایش رشد اقتصادی در بلندمدت منجر خواهد شد، می تواند به افزایش اشتغال در جوامع ، گسترش فضای سیاسـی کشـور، بهبـود رابطـه متقابـل دولـت و شـهروندان ، کاهش شکاف جنسیتی ، ایجاد سازمان های مردم نهاد و رشد جامعه مدنی کمک کنـد و بـه طـور کلی باعث شتاب گرفتن توسعه در جوامع شود. ‘From education to democracy?’ American Economic Review, Vol. 95, No. 2, PP 44-49. ‘Some Social Requisite of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy’, The American Political Science Review, Vol. 53, No. 1, PP 69-105.