چکیده:
شیخ عبدالمحمود جیلی، شاعر معاصر سودانی در قصاید عرفانی خود که موضوع اصلی آنها شور و عشق و دلدادگی به ساحت مقدس ختمی مرتبت است، با استفاده از رموز عرفانی به توصیف و ستایش وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. از این‌رو نویسندگان در صددند تا در این پژوهش به تبیین معانی و مفاهیم پنهان و ظاهری اشعار بپردازند. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش تحقیق اسنادی (کتابخانه‌ای) را برای بیان موضوع برگزیده است. همچنین نویسندگان از روش تحلیل محتوا نیز به صورت کیفی برای واکاوی اشعار شاعر بهره گرفته‌اند تا مفاهیمی ماوراء معنای ظاهری اشعار را دریابند. از یافته‌های تحقیق به دست می‌آید که شاعر بحث‌های اسلامی و فنون تصوف را در قصاید خود جای داده و در این گرایش با پایبندی به دیدگاه بزرگانی چون ابن فارض، ابن عربی و... گوی سبقت را از دیگر رقبای زمان خود ربوده است. همچنین باید گفت که جیلی در غزل‌های خود به شیوه قدما تمسک جسته و با ذکر اطلال و دمن، از سبک‌های خاص خود نیز بهره برده و مدح را واسطه، معنای شعری خویش قرار داده است.
Sheikh Abdul-Mahmoud Gilly, the Sudanese contemporary poet, in his mystical poems whose main themes are the passion and love to the holy Prophet (PBUH) praises himusing the mystical secrets. Therefore, the author intends to explain the hidden and clear meanings and concepts of the poems in this study. This isaqualitative research that addresses the issue through library method. The author has also used the qualitative content analysis method to analyze the poems in order to find out the concepts beyond the literal meaning. The research findings show that the poet has used Islamic issues and mysticism techniques, and with this trend as well as the adherence to the views of scholars like IbnFarez and IbnArabi has been ahead of other poets of his time. It should also be mentioned that Gilly has resorted to the old methodsin his sonnets and with the Atlal and Daman, has also benefited from his particular style and made the meanings and concepts of his poem through eulogy.
خلاصه ماشینی:
او پس از توصیه به تزکیه نفس و بهره‌مندی از نعمات و فیوضات این سفر روحانی به توصیف حال و هوای زائران می‌پردازد و بعد از ارسال تحیت و سلام بر حضرت محمد مصطفی(ص) و اهل بیت پاکش به شفاعت حضرت رسول(ص) در روز قیامت اشاره کرده و یادآور خاطرات حاجیان در صحرای عرفات و زیارت قبر نبی اکرم(ص) می‌شود: أو ناح من فوق الغصون مغرد یسبی المحب باعذب النغمات و الآل والاصحاب ما هبت صبا او سار ذو حج الی عرفات (الحفیان، 1426 ه:49) او خویشتن و زائران حریم دوست را در مرغزاری می‌بیند که در آن همانند بلبل عاشق در باغ بهشتی حرم حضرت محمد(ص) آوازخوانی می‌کنند به گونه‌ای که نغمه‌های عاشقانه دلدادگان رابیشتر شیفته و شیدا می‌کند، این از عبارت «یسبی المحب باعذب النغمات» استنباط می‌شود.
نورتان امت‌های زیادی را در هستی هدایت کرد و خطاب به محبوب خویش می‌گوید: ای رسول خدا بر قلب عاشق دلداده مرحت نما، چرا که؛ چشمان زیبا و ملیح آن آهو چشم، او را به سمتش نکشیده، و او شیفته هیچ کس نگشته؛ بلکه این عشق، او را به حرم امنی در مدینه کشانده است، که امنیت دارد، حرم آستان حضرت دوست که هر،گرفتار به دام افتاده را رهایی می‌بخشد: بل شاقه حرم بطیبة آمن سوح به یجد السجین براحا (الحفیان، 1426 ه:62) شاعر پس از ارسال درود و سلام بر حضرت محمد مصطفی(ص) و بر خاندان و اصحاب آن حضرت شاهکار خویش را در این بیت عرضه می‌داد، و آن تکرار کلمات کلیدی این قصیده است، که در مطلع قصیده بدان‌ها اشاره کرده است: والآل و الاصحاب ما قال إمرء نور بطیبة فی الدیاجر لاحا (الحفیان، 1426 ه:62) جان کلام این ابیات، این است که: اگر انسان خواهان رسیدن به سعادت و پیمودن راه حقیقت است، کلید نجات او چنگ زدن به معجزه عظیم پیامبر(ص) و ملزم کردن خویش به طریق پاک آن حضرت است.
(
, 
, 
)
