چکیده:
معنای کاربردی مدخل «الخُطوه»، و «خُطُوات الشیطان»، از جمله واژگان و تعابیر قرآنی و روایی است که تاکنون نظریّات مختلفی در بیان مفهوم تفسیری آن در بسیاری از روایات و تفاسیر معتبر ارائه شده است، به دلیل وجود پاره‌ای از آشفتگی در میان نظریات گوناگون پیرامون آن و اختلاف در آن‌ها، بررسی و تأمّل درباره معنای لغوی و مفهومی این مدخل حائز اهمّیّت است، به ویژه آنکه معنای اصطلاحی و مفهومی آن در زمینه ادبیات عرفانی نیز از جایگاه مهم و ارزنده‌ای برخوردار است. در این پژوهش تلاش شده است تا از منظر ادبیات عرفانی به بررسی و تحقیق در دورترین معنای لغوی افاده شده از مدخل «خطوه» پرداخته، و جایگاه آن را در زمینه ادبیات عرفانی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، لذا دو محور اساسی این پژوهش، عبارتند از:
- بررسی معنای لغوی و اصطلاحی مدخل «خطوه».- پردازش تحلیلی موضوع در پرتو ادبیّات اسلامی و عرفانی
Human has contrary bilateral mental sounds, most of human’s faults are results of conflict between these two sounds which have involved him. It has been inferred to for several times in the religious texts such as Quran, Nahjo Al Balgheh …. There have been the various interpretations to made human avoid such damages of devil. The conceptual term “Al Khotvat” and “Satan’s Khotovat” are one of these interpretations.
Which have been explained in Quran for several times, for example: “to chase a person”, “to follow a person”, “Evil’s effects and signs”, “progress”, “libido”, “Evil’s temptations”, they are all important to be considered. This study is to examine the vocabulary concept of the word “Al Khotvat” in the light of mystical literature. There are two axes in this study including:
1- Preface about conceptual meaning and term of “Al Kohtvat” and general study.
2- Analytical study of subject in the light of mystical, mystical literature
خلاصه ماشینی:
». »: (مکارم شيرازي، ١٤١٧: ١/ ٤٦٢) کاشاني، معناي مفهوم «خطوات الشيطان » را با تعبير «وساوس الشيطان » بيان نموده ، و دراين باره چنين ميگويد: «(في وساوس الشيطان و خواطره )، و گفته شده : (هو ما ينقلهم به من معصـيه الـي معصـيه حتي يستوعبوا جميع المعاصي مأخوذ من خطو القـدم فـي نقلهـا مـن مکـان حتـي يبلـغ الـي مقصده )، و چون حق تعالي نهي فرمود از اتباع شيطان ، در عقب آن بيـان چيـزي مـي کنـد کـه مردمان را به آن دعوت ميکند از مخالفت دين و ميفرمايد: «انما يأمرُکم » يعني: جز اين نيست که شيطان شما را امر ميکند، يعني وسوسه مينمايد به امـر زشـت و فحشـاء و ....
از طرف ديگر، به دليل وجود شواهدي از برخي سخنان عالمان و بزرگان اسـلامي و عرفـاني، در معناي مفهوم «خطوات الشيطان »، و همينطور با درنظرگـرفتن معنـاي دور مـدخل «خطـوه » در کلام حضرت اميرالمؤمنين (ع ) و شرح آن درمييابيم کـه دامنـه ي اصـطلاحي و مفهـومي ايـن مدخل «خطوه »، و حتي منظور بزرگان از «نفس خواهنده » پيرو شيطان ، چيزي فراتر از اين است که صرفا بتوان در معناي لغوي آن بدان اکتفا نمود، و براي ادراک و روشن تر شـدن معنـاي آن ، ميبايد نخست تعريف درست و جامعي از اصطلاح مفهوم «حـديث نفـس » و يـا «وسوسـه ي نفس » ارائه شود که در قسمت پردازش تحليلي موضوع مقاله ، به طور کلي بدان پرداخته ايم .
(
, 
, 
)
