چکیده:
گفتمان توسعه صلاحیت دولت در دریا در اوایل قرن بیستم به طرح دکترین آبهای تاریخی در حقوق بینالملل دریاها منجر شد. بر این اساس دکترین مزبور برای نخستینبار در قضیه داوری ماهیگیری آتلانتیک شمالی (1910) مورد توجه دولت ایالات متحده آمریکا قرار گرفت. در حوزه قراردادی بند 6 ماده 7 کنوانسیون 1958 دریای سرزمینی و منطقه نظارت و بند 6 ماده 10 کنوانسیون 1982 حقوق دریاها ضمن مستثنا کردن مقررات ناظر بر آبهای تاریخی (از جمله خلیجهای تاریخی) از مقررات ناظر بر خلیجهای کوچک، از ارائه هر گونه مفهومی برای آبهای تاریخی خودداری کردهاند. فقدان مفهومی واحد از آبهای تاریخی به بروز اختلافاتی در سطح بینالمللی منجر شده است، در این زمینه سوال اساسی در نوشتار حاضر آن است که مفهوم آبهای تاریخی در حقوق بینالملل دریاها چگونه است؟ با توجه به شروط آبهای تاریخی بهنظر میرسد که آبهای تاریخی آن دسته از آبهایی هستند که دولت ساحلی حقوق حاکمهاش را نسبت به آنها بهطور موثر و مداوم اعمال کرده و چنین حقوقی بهطور مداوم با شناسایی صریح یا ضمنی دولتها همراه بوده است. در پایان با توجه به اهمیت آبهای تاریخی در حوزه حقوق بینالملل دریاها شایسته است کنفرانسی بینالمللی با هدف تدوین و توسعه مقررات ناظر بر آبهای تاریخی تشکیل شود.
خلاصه ماشینی:
فقـدان مفهـومي واحـد از آب هـاي تـاريخي بـه بـروز اختلافاتي در سطح بين المللي منجر شده است ، در اين زمينه سؤال اساسي در نوشتار حاضر آن است که مفهوم آب هاي تاريخي در حقوق بين الملل درياها چگونه اسـت ؟ بـا توجـه بـه شـروط آب هاي تاريخي به نظر ميرسد که آب هـاي تـاريخي آن دسـته از آب هـايي هسـتند کـه دولـت ساحلي حقوق حاکمه اش را نسبت به آنها به طور مؤثر و مـداوم اعمـال کـرده و چنـين حقـوقي به طور مداوم با شناسايي صريح يا ضمني دولت ها همراه بوده است .
رسمي بودن اين ديدگاه به طور کلي پذيرفته شده که ادعاي آب هاي تاريخي به معناي ادعـا بـر يـک منطقـه دريايي است که اين منطقه بخشي از قلمرو ملي را تشکيل ميدهد، به تعبيري ادعـاي آب هـاي تاريخي، ادعاي حاکميت بر منطقه اسـت (١٣ :١٩٦٢ ,United Nations).
١. ماهيت اعمال صلاحيت مؤثر يادداشت خليج هاي تاريخي (١٩٥٧) بيان ميکند کـه صـرف ادعـاي حاکميـت بـراي تحصـيل مالکيت تاريخي کفايت نميکند، دولت مدعي بايد ادعاي حاکميتي خود را به طـور مـؤثر اعمـال کند (١٩٥٧:٣٢ ,United Nations).
بعيد نيست کـه ايـن قوانين و مقررات بدون اينکه دولت بهَ اعمال ويژة اجرايي متوسل شود، مورد توجه قرار گيرد، با وجود اين گسترة اقدامات دولت و ارگان هاي آن به منظور حفظ حاکميـت مـؤثر بـر دريـا امـري ضروري است (١٥ :١٩٦٢ ,United Nations).
رژيـم حقـوقي آب هـاي تاريخي (١٩٦٢) با تعبيري ديگر بيان ميکند که در جهت تکوين مالکيت تـاريخي موافقـت بـا اعمال اقتدار دولت ساحلي بر منطقۀ ادعايي امري ضروري است (١٦ :١٩٦٢ ,United Nations).