چکیده:
تکفیری عنوانی است که به گروههای اسلامی که از حربه تکفیر برای مقابله با مخالفان و دشمنان خود استفاده میکنند، اطلاق میشود. گروههای تکفیری، گروههایی از مسلمانان هستند که به دلیل اعتقادشان به سیره و اندیشه سلف و استفاده از حربه تکفیر در مقابل مخالفان خود به این نام (تکفیری) نامیده میشوند. این گروهها که از درون سلفیه بیرون آمدهاند، امروزه به بزرگترین مشکل دنیای اسلام تبدیل شده و باعث ایجاد خسارات جبرانناپذیر مادی و معنوی به جهان اسلام گردیدهاند. مقاله حاضر به دنبال بررسی مبنای تفکر تکفیر در عقاید گروههای تکفیری میباشد. این تفکر از جمله مهمترین مفاهیم بنیادی گروههای تکفیری است که در صدر اسلام بهوجود آمد و خوارج نمونه بارز آن بودند. گروههای تکفیری با استفاده از این مبنای فکری، مخالفان خود اعم از مسلمانان (شیعیان و اهل سنتی که با آنها همعقیده نیستند) و غیرمسلمانان را تکفیر نموده و علاوه بر آن از این تفکر به عنوان دستاویزی برای رسیدن به اهداف و مقاصد سیاسی خود نیز استفاده میکنند. هرچند در حال حاضر وهابیان از این تفکر عملاً استفاده نموده و به ترویج آن میپردازند، اما مبنای این تفکر اعتقادات ظاهرگرایانه عالمان اهل حدیث از جمله احمدابن حنبل و شاگرد او ابن تیمیه بوده که پیروان آنها به ترویج این تفکر پرداختند و درنهایت توسط فرقه وهابیت اجرایی گردید. لذا تفکرات تکفیری که اکنون در جهان اسلام وجود دارد به نوعی نشات گرفته از افکار و نظریات ابن تیمیه است.
خلاصه ماشینی:
گروههای تکفیری با استفاده از این مبنای فکری، مخالفان خود اعم از مسلمانان (شیعیان و اهل سنتی که با آنها همعقیده نیستند) و غیرمسلمانان را تکفیر نموده و علاوه بر آن از این تفکر به عنوان دستاویزی برای رسیدن به اهداف و مقاصد سیاسی خود نیز استفاده میکنند.
لذا آنچه امروز گروههای تکفیری و داعش انجام میدهند، بر اساس یک سری تفکرات و مبانی فکری و با استناد بهظاهر آیات قرآن میباشد که "تکفیر مخالفان فکری"از مبانی فکری مشترک بین همه آنها بوده و از همه بیشتر باعث بروز رفتارهای تروریستی شده است.
هرچند برخی معتقدند تمام جریانهای تکفیری، برخاسته از گرایشهای سلفیهاند و سلفیان تحت تأثیر ابن تیمیه- و امروزه جهان اسلام با پدیده ابن تیمیه روبهرو است که به نام اسلام، خشونت عریان را ترویج کرده، به کفر مسلمانان فتوا میدهند- اما با اندکی دقت درمییابیم که پیشینۀ تفکر این جریان به ابنتیمیه ختم نمیشود بلکه ریشه در ظاهرگرایی و عقلستیزی، عالمان اهل حدیث دارد که بهگونهای دیدگاههای خود را برگرفته از اصول احمد ابنحنبل میدانستند (واحدیزاده، 1395: 51).
وی در این مقاله نتیجهگیری کرده است که اگرچه امروزه جهان اسلام با پدیده ابن تیمیه روبهرو است که به نام اسلام، خشونت عریان را ترویج کرده و به کفر مسلمانان فتوا میدهند، اما پیشینۀ تفکر این جریانها به ابنتیمیه ختم نمیشود بلکه ریشه در ظاهرگرایی و عقل ستیزی عالمان اهل حدیث دارد که بهگونهای دیدگاههای خود را برگرفته از اصول احمد بنحنبل میدانستند (واحدیزاده، 1395: 22-7).
4) عدم شناخت صحیح معنای عبادت و توسل نیز از دیگر مواردی است که به عنوان مبنای فکری گروههای تکفیری میباشد که این مورد نیز به این دلیل است که شرک دانستن اعمال سایر مسلمانان درنهایت به تکفیر آنان منجر میگردد.