رعایتِ موافقتنامه‌های چندجانبه زیست محیطی توسط دولت ها و نقش تبادل اطلاعات در آن مقاله

هدف موافقتنامه‌های چندجانبه زیست‌محیطی، «رعایت»این موافقتنامه‌ها توسط دولت­های عضو است. به این منظور مجموعه‌ای از اقدامات و کنش‌ها به کارگرفته می‌شود که عمدتا «عملی‌سازی» و «اجرا» نام داشته و به ترتیب ناظر بر کنش­های «پیشینی» و «پسینی» است. این کنش­ها موجب می­شود اعضا در وهله نخست در وضعیت «عدم رعایت» قرار نگیرند و در صورت نقض تعهدات زیست‌محیطی، وادار به «رعایت» تعهدات خود شده و در وضعیت «رعایت» قرار گیرند. اطلاعات و تبادل آن از لوازم «عملی‌سازی» و «اجرا»ی تعهدات زیست‌محیطی است. «روال‌های عدم رعایت»، «ظرفیت‌سازی»، «فهرست ثبت انتشار و انتقال آلودگی»و نیز «دستورالعمل کنترل جامع پیشگیری از آلودگی» همگی نمونه‌هایی از «عملی‌سازی» و کنش‌های «پیشینی» هستند که تبادل اطلاعات در آنها نقش مهمی دارد. همچنین تبادل اطلاعات کمک می‌کند ناقضان تعهدات زیست‌محیطی شناسایی شوند و بتوان با طرح دعوی علیه آنان، این تعهدات را به مثابه رویکردی پسینی به «اجرا» درآورد.

رعایت «رعایت» هنجارهای حقوق محیط زیست بین‌الملل، بویژه هنجارهایی که در موافقتنامه‌های چندجانبه زیست‌محیطی آمده‌اند، سال‌هاست که از منظر عملی و نظری موردتوجه قرار داشته است (Merkouris, 2012)؛ برای نمونه اصل 10 اعلامیه ریو 1992 درخصوص مشارکت شهروندان در فرایند تصمیم‌گیری زیست‌محیطی و حق دسترسی آنها به اطلاعات زیست‌محیطی، متضمن «رعایت» هرچه بیشتر استانداردهای بین‌المللی زیست‌محیطی، توسط دولت‌ها است (Sunkin, 2002: 72). در خصوص حوزه نخست، دولت‌ها برای عملی‌سازی تعهدات بین‌المللی خود، ملزم به وضع قوانین و مقررات یا اتخاذ سیاست‌ها و سایر تدابیر و اقدامات یا تأسیس نهادهای داخلی و بین‌المللی هستند و تبادل اطلاعات در این چارچوب قابل بررسی است، چنانکه سندز نیز در قسمت سوم کتاب خود از این زاویه تبادل اطلاعات را در کنار تکنیک‌های دیگر عملی‌سازی مورد بحث قرار داده است. قسمت سوم از بخش دوم، تحت‌ عنوان چارچوب‌های نهادی نیز درخصوص تقویت چارچوب‌های نهادی ملی برای تسهیل همکاری و هماهنگی بین‌المللی در بند 48، به چند شیوه از جمله موارد زیر اشاره کرده است: «الف) طراحی و ایجاد راه‌های ارتباطی و تبادل اطلاعات بین یونپ، دبیرخانه‌های موافقتنامه‌های چندجانبه زیست‌محیطی، سازمان جهانی گمرک و نهادهای بین‌الدولی مربوطه، مؤسسات پژوهشی و سازمان‌های غیردولتی، و نهادهای اجرایی حقوق بین‌الملل 1 همچون سازمان پلیس جنایی بین‌الملل (اینترپل) بویژه از طریق فعالیت‌های «اینترپول سبز»؛ «ب) تقویت تدابیری برای تسهیل تبادل اطلاعات، کمک‌های متقابل حقوقی و بازپرسی‌های مشترک با دیگر نهادهای اجرایی با هدف تقویت و ارتقای سازگاری بیشتر با قوانین و رویه‌های عملی»؛ ...  Crossen, Teall, (2003), “Multilateral Environmental Agreements and the Compliance Continuum”, The Berkeley Electronic Press (bepress), accessed: http://law.