چکیده:
بحران هستهای به یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی ایران تبدیل شده بود. در نتیجۀ این بحران، موضوع هستهای ایران از سازمان بین‌المللی هستهای به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داده شد. نتیجۀ این مسئله، به‌کارگیری تحریم‌های بین‌المللی در قالب فصل هفتم شورای امنیت به‌ویژه در قالب قطعنامۀ 1929 بود. نگاه کشورها و مناطق مختلف به این مسئله متفاوت بود. در حالی که کشورهای حاشیۀ جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، امارات متحدۀ عربی و بحرین در بحران هستهای میان ایران و غرب به‌شکل ضمنی خواستار حملۀ نظامی به ایران بودند، کشورهای واقع در آن سوی مرزهای شرقی ایران یعنی منطقۀ آسیای مرکزی آشکارا اعلام می‌‌کردند که راه حل مسئلۀ هستهای ایران دیپلماسی است و باید به‌صورت صلح‌آمیز حل شود. ریشۀ نگاه مثبت کشورهای آسیای مرکزی به جمهوری اسلامی ایران چیست؟ در پاسخ می‌‌توان مطرح کرد که دلایل نگاه مثبت کشورهای آسیای مرکزی به جمهوری اسلامی ایران ناشی از مجموعۀ ملاحظات سیاسی ـ امنیتی، اقتصادی و فرهنگی است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌‌دهد که ترس از واکنش جدی ایران و سرایت بی‌‌ثباتی به درون منطقۀ آسیای مرکزی، جایگاه ژئواکونومیک ایران نزد کشورهای آسیای مرکزی، احساس همبستگی با ایران به‌دلیل اشتراک‌های فرهنگی و نگاه به ایران به‌عنوان موازنه‌بخش در مقابل کشورهایی همچون ترکیه، پاکستان و اسرائیل بر می‌‌گردد. هدف این نوشتار بررسی ریشه‌های نگاه مثبت کشورهای آسیای مرکزی به جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
حال با توجه به اين مفروض ها ايـن پرسـش اساسي مطرح ميشود که دلايل نگاه مثبت کشورهاي آسياي مرکزي به جمهوري اسلامي ايران چيست ؟ آيا ملاحظات اقتصادي، سياسي و امنيتي- راهبردي در ايجاد چنين نگـاهي تأثيرگـذار اســت ؟ در پاســخ بــه ايــن پرســش مــيتــوان مطــرح کــرد کــه مجموعــه اي از ملاحظــات سياسي، اقتصادي، امنيتي ـ راهبردي بـه عنـوان دلايـل نگـاه مثبـت کشـورهاي آسـياي مرکـزي در مقايسه با کشورهاي حاشيۀ جنوبي خليج فارس نسبت بـه جمهـوري اسـلامي ايـران عمـل ميکند.
براي انتقال کـالا و خـدمات بـه جهـان بيـرون و برعکس نيز، کشورهاي آسياي مرکزي همان گونه که اطلاعات بانک جهاني نشان ميدهد علاوه بر خط هاي حمل ونقل عبوري به سـوي روسـيه کـه در حـال حاضـر در مقايسـه بـا مسـيرهاي جايگزين ارزان ترين خط ها هستند، مسير ايران و چين را به عنـوان يـک اولويـت برگزيـده انـد؛ چون با برآوردهاي هزينه اي که انجام شده (همان گونه که در جدول ٢ نشان داده شـده ) مسـير ايران از ارزان ترين مسيرهاي انتقال کالا و خدمات است .
ايـن موضـوع نتيجـۀ انتخـاب عقلانـي دسـتگاه تصـميم گيـري کشورهاي آسياي مرکزي است ؛ زيرا آن ها با بررسي گزينه هـاي موجـود و بـرآورد سـود و هزينـۀ ايـن تصميم ها به اين نتيجه رسيده اند که انتخاب مسير ايران از نظر کوتاه بودن ، هزينه هاي کمتـري نسـبت بـه ديگر مسيرها دارد.
صادرات آسياي مرکزي در سال ٢٠١١ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Source: Mogilevsky, 2012: 32 اين جدول نشان ميدهد که در سال ٢٠١٠ يعني سالي که تحريم هاي اقتصادي عليـه ايـران تشديد شد، جمهوري اسلامي ايران در رتبۀ چهارمين مقصـد صـادراتي کشـورهاي منطقـه بـا اختصاص ٤/٨ درصد از واردات ايـن کشـورها بـوده اسـت .
(
, 
, 
)
