مطالعه جنسیتی باورهای عامیانه در عصر قاجار مقاله

مطالعه کردوکارهای کنشگران بخشی از تاریخ اجتماعی ایران است که کمتر مورد مداقه قرار گرفته، حال آنکه می تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سبک زندگی، فرهنگ جنسیتی و کنش های روزمره زنان و مردان فراهم آورده و از این طریق با هدف تولید دانش بومی برای مطالعات جنسیت و مطالعات زنان، دستاوردهای روشمندی درپی داشته باشد. در این راستا پژوهش حاضر به مطالعه کتابخانه ای و تحلیل نظری یافته های تاریخی از منظر مطالعات جنسیت بعنوان موضوعی کمتر بررسی شده، پرداخته است. روش پژوهش تحلیل سند بوده و بالغ بر سی متن انتشاریافته را مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحلیل گرایش به باورهای عامه در عصر قاجار با رویکردی کارکردگرایانه و بر حسب احراز جایگاه نقشی، نشان از تمایز جنسیتی گرایش به این باورها در عصر قاجار دارد. بطوریکه زنان در امتداد کردوکارهای مرتبط با جایگاه نقشی خود در اموری چون نازایی، زایمان، مراقبت از نوزاد، جلب مهر و محبت و حفاظت در برابر موجودات خیالی و مردان در اموری چون رونق کسب و کار، افزایش محصول، فراوانی آب چاه، حفاظت گرایشات خود را به باورهای عامیانه در قالب کنش بروز می دادند. همچنین تمایز جنسیتی بین کارگزاران باورهای عامیانه و چگونگی کاربرد و استعمال این باورها نیز مشهود است.

com تاریخ دریافت: 26/12/1394 تاریخ پذیرش: 15/2/1396 چکیده مطالعه کرد و کارهای- انجام عمل، عمل گری (دهخدا) کنشگران، بخشی از تاریخ اجتماعی ایران است که کمتر مورد مداقه قرار گرفته، حال آنکه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سبک زندگی، فرهنگ جنسیتی و کنش‌های روزمره زنان و مردان فراهم آورده و از این طریق باهدف تولید دانش بومی، برای مطالعات جنسیت و مطالعات زنان، دستاوردهای روشمندی در پی داشته باشد. بنابران بررسی حاضر صرفا گویای کلیتی است که در حد امکان، باورها و اعتقادات زنان و مردان عهد قاجار را منعکس می‌سازد و از این منظر حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره مناسبات دو جنس، نقش و کارکردهای جنسیتی، ساختار و تعاملات نهاد خانواده و نیز ایستارها و باورهای رایج نسبت به دو جنس است. جن از جمله موجودات نادیدنی است که طبق نص صریح قرآن وجود دارد و از این رو اعتقاد به قدرت و اقدامات احتمالی آن ازجمله آفت‌های صحت مادر و نوزاد به شمار می‌رفته است: «به جن و پری هم اعتقاد دارند و در پاره‌ای از دهکده‌ها در موقع وضع حمل زن، با تفنگ شلیک می‌کنند تا اجنه دور شوند و برای محافظت مادر و نوزاد از حملات ارواح موذی، شمشیر یا اسلحه برنده دیگری تا چند روز در پهلوی او می‌گذارند و گاهی هم یک ردیف سرباز مقوائی در روی بام قرار داده و با نخی آن‌ها را به حرکت درمی‌آورند و بالاخره اگر وضع حمل سخت و طولانی باشد به وسایل مهم‌تری دست می‌زنند، مثلا شوهر زن، اسب سفیدی را می‌آورد و مقداری جو در روی سینه برهنه زن می‌ریزد تا اسب بخورد» (دیولافوا، 116:1355).