چکیده:
پژوهشهای کمّی (و بعضاً کیفی) بسیاری در رابطه با نقش شهرهای کوچک و میانی در توسعۀ منطقهای انجام گرفته است. مقالۀ حاضر نیز در این راستا انجام شده است؛ اما با اندکی تغییر و ساختارشکنی در شیوۀ برخورد با موضوع و تحلیل مسئله که آنهم تحلیل چندجانبۀ دادهها به کمک سیستم استنباط فازی است. هدف پژوهش با توجه به عنوان، کاربردی- توسعهای است و ماهیت رویکردی توصیفی- تحلیلی دارد. بهصورت کلی، روش کاربردی و روزافزون FIS دارای مراحل چهارگانۀ پایگاه دانش و فازیساز، پایگاه قواعد، موتور و دیفازیساز است که با فرایند پژوهش موازی است. در نگاه اجمالی (پایگاه دانش) شاخصهای توسعۀ منطقهای (10 شاخص) و متغیرها (بیش از 60 متغیر) در ۴ رکن توسعۀ منطقهای (توسعۀ اقتصادی، کالبدی، زیربنایی و انسانی) برای شهرهای کوچک و میانی استان کردستان (9 شهر اصلی شامل مراکز شهرستان به استثنای سروآباد) طی ۲ بازه زمانی 1395 و 1385 گزینش و نگاشته شدند. سپس آنالیز فرایندی بر روی دادهها به تفصیل صورت گرفت. برآیند و گزارش نهایی این مقاله این است که اگرچه نوساناتی در توسعۀ درونمنطقهای استان مشاهده شده، تغییرات توسعۀ منطقهای با تکیه بر نماگرهای اقتصادی، با تغییرات سلسهمراتب شهری (نماگرهای جمعیتی) همسو بوده است. بدین صورت که دورنمای تعادل در سیستم شهری استان با کاهش برتری و تمرکز جمعیتی سنندج دارای بازتابهای ساختاری و توسعهای در شهرهای کوچک و میانی و افزایش نقش ایندست شهرها در پسکرانۀ خود بوده و از مجموع توسعۀ شهری- منطقهای استان، شهرهای کوچک و میانی پیشتازند.
خلاصه ماشینی:
بدين صـورت کـه دورنمـاي تعـادل در سيسـتم شهري استان با کاهش برتري و تمرکز جمعيتي سنندج داراي بازتاب هاي سـاختاري و توسـعه اي در شـهرهاي کوچـک و ميـاني و افـزايش نقـش اين دست شهرها در پس کرانۀ خود بوده و از مجموع توسعۀ شهري - منطقه اي استان ، شهرهاي کوچک و مياني پيشتازند.
با آنکه بيش از نيم قرن از گسترش ايدة نقش شهرهاي کوچک و مياني در منابع برنامه ريزي و توسعۀ منطقه اي در جهان ميگذرد و بـا وجـود برخـي پشـتوانه هـاي تئوريک داخلي، از زمان مطرح شدن اين تفکر در قالب برنامۀ آمايش سرزمين (دهۀ ١٣٥٠) و بعدها در طرح کالبد مليمنطقه اي (دهۀ ١٣٧٠)، چنان که انتظار ميرود، نقش و اهميت اين گونـه شـهرها در مکانيسم توسعۀ منطقه اي، به دليل فقدان ساختارهاي تصميم گيري و برنامه ريزي در وزارتخانه ها و سازمان هاي متولي کانون توجه قرار نگرفته است .
استان پهناور کشور) (مرکز آمار ايران ، ١٣٩٥) با پوشش کارکردي- فضايي ناچيز شـهرهاي اسـتان در فرايند توسعۀ منطقه اي (با درنظرگرفتن ٢٩ شهر موجود استان در يک پهنه بـا مسـاحت ٢٨٢٣٥ کيلومتر مربع در هر ٩٧٤ کيلومتر مربع تنها يـک شـهر١)، لازم اسـت عملکـرد شـهرها و بـه ويـژه شهرهاي کوچک و مياني استان (٩ شهر موجود) با تکيه بر روش هاي کاربردي و اهميت توسـعه اي اين قبيل شهرها بازشناخته شود.