چکیده:
متاثر از گسترش رخدادهای خشونتبار، فرقهگرایانه و تروریستی در یک دههی اخیر، غالب تحلیلگران و پژوهشگران سیاسی در یک دهه اخیر کوشیدهاند تا ضمن بحث پیرامون رفتار فردی و جمعی انسانها، درباره زمینهها و علل گسترش افراطیگرایی و خشونت سیاسی تامل کنند. توجه به نقش مولفههای فرهنگی و مذهبی با هدف چرایی گرایش افراد به انجام اقدامات خشونتبار، به عنوان یکی از مهمترین دلایل برای فهم خشونت سیاسی در این مقاله مورد توجه است. در این مقاله تلاش خواهد کنشهای معطوف به خشونت داعش در چارچوب عوامل فرهنگی- مذهبی مورد تحلیل، نقد و ارزیابی قرار گیرد پرسش اصلی این است که دلایل و زمینهها و ساختارهای فرهنگی و مذهبی در بروز خشونت درمیان اعضای گروه داعش کداماند؟فرضیه پژوهش حاضر نیز بر این مبناست که خشونت داعش برآمده از عواملی نظیر بازتولید فرهنگ خشونت، تعصب مذهبی، بحران معنا، احساس تحقیر، تبعیض، احساس بیارزشی و عدم کفایت و جایگاه است. محورهای اصلی این مقاله، مهمترین عوامل فرهنگی-مذهبی در بروز خشونت داعش شامل تعصب مذهبی، فرهنگ افتخار، احساس تبعیض و تحقیر فرهنگی- مذهبی، بحران معنا و گمگشتگی هویتی و میل به بقاء و غلبه بر اضطراب مرگ را مورد توجه قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
توجه به نقش مؤلفه های فرهنگی و مذهبی با هدف چرایی گرایش افراد به انجام اقدامات خشونت بار، به عنوان یکی از مهمترین دلایل برای فهم خشونت سیاسی در این مقاله مورد توجه است .
عمل فرد مسلمان اروپایی برای تفسیر اسلام هم زمان با جهل مذهبی جوان مسلمان اروپایی، منجر به ایدئولوژی غیرمنسجم توجیه استفاده از خشونت علیه مردم با ایده های مختلف در بین این جوانان شده است (٣٢-٣١ :٢٠٠٦ ,Van Hulst).
هر گروهی که بتواند این شرایط را تغییر دهد برای گروه های در حاشیه (همانند سنیهای عراق و سوریه و یا مسلمانان در اروپا) میتواند جذاب باشد، چراکه در شرایط بیقدرتی، فاقد معنا بودن و عدم پذیرش هنجارها، نه تنها زمینه ی انزوا و به حاشیه رفتن وجود دارد، بلکه امکان هر تحرکی به واسطه به هم ریختگی ذهنی و غلبه بر ناتوانی در دستور کار قرار میگیرد (غرایاق زندی، ١٣٩٥: ٥٧) اگرچه مسلمانان در سراسر جهان با شرایط جهانیشدن مواجه هستند، جوانان مسلمانی که در جوامع سکولار غربی رشد مییابند، به این دلیل که در جوامع غربی اسلام تنها یک جنبش مذهبی- فرهنگی است ، بسیار بیشتر از سایر نقاط جهان با مشکلات و پرسش های مذهبی و وجودی مواجه میشوند (٣١ :٢٠٠٦ ,Hulst).
از سویی تحقیر و تبعیضی که در جوامع غربی مسلمانان با آن مواجه هستند سبب جذب نسل به خصوص جوان مسلمانان به این گروه شده و از سوی دیگر تحقیر و به خصوص تبعیض های فرهنگی که مسلمانان سنی در کشورهای اسلامی باآن دست به گریبان هستند، انگیزه بسیاری از افراد برای پیوستن به گروه داعش است .