چکیده:
برآمدن اسلام در میانه قرن هفتم میلادی موجب برهم خوردن معادلات قدرت در دنیای آن روز شد. اعراب تازه مسلمان با حرکت نظامی شگفتآور، مهمترین قدرت‌های جهانی را شکست دادند. آنها توانستند امپراتوری بزرگ ساسانی را به سقوط کشانده و بر پایتخت سیاسی و مرکز مذهبی امپراتوری روم دست یابند. مساله اصلی مقاله این است که چه عواملی سبب شد تا اعراب مسلمان به چنین پیروزیهای سریع و خیره‌کننده‌ای دست پیدا کنند؟ بدون تردید در این پیروزیهای معجزهآسا بهجز نیروی معنوی اسلام که در قالب جهاد و شهادت‌طلبی نمود پیدا کرد، مسلمانان نیز میبایست از نظر مادی و نظامی به درجه‌ای از توان و نیرومندی رسیده باشند تا بتوانند خواست دینی یا مادی خود را محقق کنند. در این نوشتار، توان نظامی اعراب مسلمان از دو جنبه تفاوت‌های نظامی اعراب با ایران و روم و تاکتیک‌های نظامی جدید اعراب که با توجه به نبوغ نظامی فرماندهان اتخاذ میشد، مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که چابکی، سختکوشی، نبوغ فردی و تفاوت شیوه جنگاوری اعراب از یکسو و طراحی شیوههای جنگی با ترکیب شیوههای جنگی ایران و روم با شیوه جنگاوری اعراب باعث غلبه نظامی اعراب بر ایران و روم شده بود.
The rise of Islam in the mid-7th century led to the collapse of the power equations in the world of that day. The new Muslim Arabs defeated the most important world powers in a marvelous military movement. They drew the great Sassanian Empire to a collapse and reached the political capital and religious center of the Roman Empire. The main problem the present article addresses is what made it possible for the Muslim Arabs to achieve such quick and stunning victories? Undoubtedly، in these miraculous victories، irrespective of the spiritual power of Islam materialized in the form of jihad and martyrdom-seeking، Muslims must also have been materially and militarily attained to a degree of strength in order to fulfill their religious or material aims. In this paper، the military power of the Arab Muslims was examined from two aspects of the Arabs' military differences with Iranians and Romans and the new military tactics of the Arabs، adopted proportionate to the military genius of their commanders. It was found that agility، diligence، personal ingenuity، and the difference in the method of Arabs' fighting on the one hand and the design of combat techniques، combining the Iranian and Roman methods of warfare with those of Arabs led to Arabs' overthrowing Iran and Rome.
خلاصه ماشینی:
کتاب شیوه های تهییج و پایداری سپاهیان در صدر اسلام ، اثر سید محمد طیبی که در سال ١٣٩٢ش در انتشارات دانشگاه کرمان به چاپ رسیده ، اثر منسجم و مفیدی است که افزون بر جنبه های مادی به روش های معنوی جنگ های اعراب مسلمان از زمان پیامبر)ص ( تا دوره خلافت امام حسن )ع ( توجه کرده است .
این شیوه جنگی تا دوره خلفای اولیه ادامه داشت و به عبارت دیگر جواب گوی نیازهای آنان بود؛ اما از دوره ابوبکر و به ویژه عمر که مسلمانان درگیر نبرد با ایران و روم شدند، تأمین سلاح های مورد نیاز برای مقابله با تجهیزات و استحکامات طرف های درگیر، یکی از مسایل و مشکلات سپاه اسلام شد.
این شیوه جنگی پیش از رویارویی با دشمن نیز رعایت میشده و معمولا سپاه با همین آرایش نظامی حرکت میکرد تا به صحنه جنگ وارد شود )قائدان ، ١٣٨٢: ٥٠(.
اعراب پیش از اسلام نیز با این شیوه جنگی آشنا بودند پیامبر )ص ( نیز در جنگ های موته و فتح مکه ، نظام خمیس را به کار گرفتند )ابن هشام ، بی تا: ٤/ ١٩، ٤٩(.
به نظر میرسد این شیوه خالد با وجود موفقیت آمیز بودنش در بین اعراب رایج و معمول نشده بود و تنها پس از آن که مروان بن محمد آخرین امیر اموی از سال ١٢٨ هجری، به طور مکرر از این شیوه استفاده کرد، این شیوه در بین مسلمانان رواج یافته باشد و احتمالا از همین روست که ابن خلدون این شیوه را به اشتباه به وی نسبت داده است )قائدان ، ١٣٨٢: ٧٨-٧٩(.
(
, 
, 
)
