چکیده:
اسلام تنها دین و آیینی است که به درستی بنای دعوت خود را بر اجتماع استوار کرده و بهلحاظ مدنیالطبع بودن انسان، امر اجتماع را در هیچ یک از شئون رها نکرده است. زندگی اجتماعی انسان در اشکال گوناگون تبلور مییابد. بیتردید، پس از خانواده که اساسیترین واحد اجتماعی بهشمار میرود، همسایگان که در قالب یک محله شکل میگیرند، مهمترین تشکیلات جامعه انسانیاند که در کنار انسجام و وحدتی که دارند، تعاملات و معاشرتهای اجتماعی تاثیرگذاری با هم دارند که زمینه ساز شکلگیری یک الگوی فرهنگی و زیستی متناسب با هویت جمعی خوداند. بحث همسایه و همسایگی، همواره از مباحث مهم مورد توجه ادیان، اندیشمندان اجتماعی و علمای علم اخلاق بوده است، تا آنجا که در الگوی اسلامی، روابط و حقوق همسایگی، پس از پرستش خداوند و نیکی به والدین، مورد تاکید قرار گرفته و حتی برای کافران حق همسایگی برشمرده شده است. در نوشتار حاضر با عنایت به مباحث امروزی در باب الگوهای زندگی اجتماعی، نخست، بهاجمال، سبک زندگی مورد بحث قرار گرفته و سپس با بهرهگیری از روش اِسنادی، تلاش شده تا آموزههای دینی متناسب با موضوع، بررسی شود و با استخراج مفاهیم و محورهای شاخص در باب روابط و حقوق همسایگی، گامی در راستای ترسیم الگوی روابط همسایگی - بر اساس دیدگاه اسلام - برداشته شود.
Islam has been the only human religion that has based its call on a social basis, and has never left sociability due to human’s social nature. Human’s social life is manifested in different forms. After family as the most fundamental social unit, neighbors in a neighborhood are the most important social system that unanimously have some effective social interactions paving the way for the formation of a cultural and biological model which fits its congregational nature. Benefiting from nowadays’ discussions on the models of social life, we discuss on lifestyle briefly, then we try to find appropriate religious maxims through documentation so that we could formalize a model of neighborhood relations from an Islamic perspective through discovering some prominent concepts of neighbors’ mutual rights.
خلاصه ماشینی:
بحث همسایه و همسایگی، همواره از مباحث مهم مورد توجه ادیان، اندیشمندان اجتماعی و علمای علم اخلاق بوده است، تا آنجا که در الگوی اسلامی، روابط و حقوق همسایگی، پس از پرستش خداوند و نیکی به والدین، مورد تاکید قرار گرفته و حتی برای کافران حق همسایگی برشمرده شده است.
کلیدواژهها اسلام، زندگی اجتماعی، سبک زندگی، سبک زندگی اسلامی، روابط همسایگی مقدمه بشر در طول تاریخ همواره برای دستیابی به نیازهای گوناگون خود بهشکل جمعی، زیست کرده و ازآنجا که سرشتی اجتماعی دارد که بالطبع محتاج اجتماع بوده (فارابی، 1۳۷۶: 114) ، بهتدریج با ایجاد سکونتگاههای کوچک و سپس شهرها، بهدنبال پاسخ دادن به این نیازهای طبیعی بوده است.
از همینرو، جامعه برای انسان همانند صحنه آزمایشی است که او میتواند در این صحنه با ایجاد روابط صحیح و انسانی به همنوعان خود صفات نیکویی را که مورد توجه و رضایت خداوند است، در خود پرورش دهد و از سوی دیگر صفات ناپسند و رذایل اخلاقی را که موجب سقوط و انحطاط اویند، از وجود خویش پاک کند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) آثار نامطلوب بنا بر تأکید امام علی (ع) زندگی در محلههایی که غفلت و ستمکاری زیاد است و یاریکنندگان دین اندکاند، نهی شده است؛ زیرا سکونت در این محلهها و همسایگی با افراد آن، موجب میشود تا بینایی از دل و روشنایی از ادراک گرفته شود (سید رضی، 1980: 459).