درآمدی بر اصول فرزندپروری با تأکید بر سیرۀ علوی مقاله

در عصر حاضر، تربیت فرزندان از اساسی‌ترین دغدغه‌های والدین است. دین آسمانی اسلام تعالیمی مناسب و امام‌علی علیه السّلام تعالیمی خاص درباره تربیت فرزندان دارند. ازاین‌رو، هدف این پژوهش درآمدی بر اصول فرزندپروری با تاکید بر سیره علوی بود. روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی و اسنادی بود. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و از طریق فرم‌های فیش‌برداری گردآوری و درنهایت به‌شیوه توصیفی‌تحلیلی و اسنادی ارزیابی شد. نتایج پژوهش حکایت از آن داشت که عزت، آزادی، محبت، تکریم، اخلاق‌مداری، توجه به تفاوت‌های فردی، تدریجی‌بودن تربیت، همه‌جانبه‌بودن تربیت و بازی از اصول اساسی امام‌علی علیه السّلام در تربیت فرزند است.

آن حضرت براساس اصل «تربیت پذیربودن انسان » یکی از حقـوق فرزندان بر پدر را تربیت شایستۀ فرزند میداند و میفرماید: «َحُّق الَوَلـدَ عَلـی ِ الوالد أن یحِّسَن اسَمُهَ و یحِّسَنَ اَدَبُه و یعِّلَمُه الُقرآَن »؛ حق فرزند بر پـدرش ایـن ِ ِ ِ است که نام نیکو برای او برگزیند و به خوبی تربیتش کند و به وی قرآن بیاموزد (نهج البلاغه ، حکمت ۳۹۹، ۱۳۸۶: ۱۱۹۳). حضرت علیع در آغاز نامۀ خویش به فرزند برومندش ، امام حسن ع میفرماید: «َوَ وَجْدُتکََ بْعضی بْلَ وَجْدُتکَُ کِّلی حَّتی کَأَّنَ شْیئًاَ لْوَ أَصاَبکََ أَصاَبنی وَ کَأَّن ِ ِ َاْلَمْوَتَ لْوَ أَتاکََ أَتانی،َ فَعَنانی مْنَ أْمرکََ ماَ یعنینی مْنَ أْمرَ نْفسـی»؛ مـن تـو را ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ِ پاره ای از خود، بلکه همۀ موجودیت خود یافتم تا آنجا که اگر چیزی بـه تـو اصابت کند، گویی به من اصابت نموده است و اگر مرگ سراغ تـو را بگیـرد، گویی به سراغ من آمده است و دربارٔە امور زندگی تو همان اهتمامی برای من لازم است که به امور حیات نفس خویشتن دارم (نهج البلاغه ، ۱۳۸۶: ۸۵۹). توجـه بـه ایـن نکته در شناخت روحیات افراد و اهمیت دادن به تفاوت های فـردی در پیشـبرد هدف های تربیتی، بسیار مؤثر است ؛ بنابراین ، از اصولی که باید والدین و مربـی ٢٦٢ در تربیت به آن توجه کنند، اصل تفاوت های فردی است . بنـابراین ، باتوجه به سیرٔە تربیتی امام علیع تربیت جسمانی از الزامـات دیگـر اصـول فرزندپروری کودکان است و ایـن نـوع از تربیـت در هنگـام کـودکی اهمیـت بیشتری دارد. والدین بـه دلیل جایگـاه و نقش آفرینـی منحصـربه فرد خـود در تربیت ، باید اصول مطلوب فرزنـدپروری را بدانـد و ایـن اصـول را در تربیـت کودکان خود به کار گیرند.