خلاصه ماشینی:
"یعنی در موضوع اصلاحات زبان اگر رویهء اصلاحی یا بعبارت صحیحتر توسعه و تا حد معتدل تصفیه مخالفینی از یمین و یسار باشد اکثریت بزرگی در دست راست خواهد بود که بواسطهء عادت و تربیت قدیم خود بکلی یا بمیزان مفرطی در طریقهء قدیم خود جامد بوده و متوجه تأثیر فوق العاده انقلاب عظیم علمی و طوفان مهیب بنیان کن یا سیل کوه انداز تحولات اساسی در عصر کنونی یعنی دورهء تمدن از قرن دهم هجری باین طرف و مخصوصا عصر ماشین نیستند و غافلند از اینکه این طوفان و سیل چه رحمت و چه نقمت اثر خود را در کل شعب مدنی خواهد داشت و جز موافقت و استقبال یا مدارا و سازش با آن راهی برای حفظ ملیت خود نداریم،چنانکه همه بسط قدرت و پیشرفت یونانی‌ها و رومی‌ها که مد دریای تمدن بود و هم ایلغار مغول که جز سیل وحشی خرابی و کشتار چیزی نبود آثار خود را در ممالکی که تحت تأثیر آنها وادرآمدند بطور نمایانی گذاشت تا چه رسد بتمدن مغربی امروزه که بطور منظم و با وسایل فوق قوای طبیعی بشری و بسرعت متصاعد پیش می‌رود شاید این طبقه اشخاص در عین تصدیق اینکه با اسب و استر نمیتوان کار اتومبیل و لکوموتیف را کرد گمان دارند که با لغات وسایل حیوانی و چهار پایان باربر میتوان معانی اتوموبیل و لکوموتیف و موتورسیکلت و کامیون و تراموای و تانگ را ادا و با لغات بلم و کرجی یا اسامی ماهی‌ها کشتیهای کروازر و زیر دریایی و تورپیل انداز و ضد تورپیل و غیره و با لغات مرغها آئروپلان و زیپلین و غیره را بی زحمت و دقت بیان کرد و همهء آنچه را که در تحت معنی آیهء «و خلقنا لهم من مثله ما یرکبون» 1مندرج است بوسیلهء لغت سازیهای غلط انداز نظیر لغت سازی وزارت انطباعات سی و پنج سال پیش که فهرستی برای لغات موضوعهء خود ظاهرا در روزنامهء اطلاع آن زمان نشر و تراموای را مثلثه المراکب و پستخانه را مرکض اسم میگذاشت میتوان نامی داد."
(
, 
, 
)
