چکیده:
این کتاب در سال 1396 از سوی انتشارات فرهنگ ایلیا، در شمارگان 1000 نسخه؛ 200 صفحه، و در قطع و زیری با جلد شُمیز در رشت به چاپ رسیدهاست. آن گونه که از مقدمه این پژوهش برمیآید، این کتاب بخشی از رسالۀ دکتری خانم ایزدیفر، در رشتۀ زبانشناسی همگانی دانشگاه بوعلیسینای همدان است. نگارندۀ این اثر که آن را تنها مقدمهای جهت بررسی علمی زبان غنی و کهن تاتی میداند (ص 11) اظهار امیدواری کردهاست که «نواقص و کم کوشیهایش عامل و بهانهای برای تکمیل، مطالعه و تحقیق بیشتر در این حوزه باشد» (همان). در مورد نحو زبان تاتی تحقیقات کمتری به نسبت دیگر بخشها صورت گرفتهاست. این کتاب که به نحو تاتی اختصاص دارد، از یک پیشگفتار، سه بخش اصلی و کتابنامه تشکیل شدهاست. در بخش اول پیشینۀ تحقیق در مورد نظام انطباق در زبان تاتی؛ در بخش دوم نظام انطباق در تاتی؛ و در بخش سوم نتیجهگیری آمدهاست.
خلاصه ماشینی:
در اين کتاب ، نظام انطباق پنج گونه تاتي داخل ايران بررسي شده است : ١- گونۀ کريني (گونۀ رايج در روستاي کرين ١ در دهستان پلنگا بخش شاهرود خلخال از استان اردبيل )؛ ٢- گونۀ اشتهاردي (اين گونه در شهر اشتهارد و روستاهاي اطراف رايج است .
گرچه نويسنده در رسالۀ خود به طـور کامل به رواج تاتي (يا به تعبيري ادامۀ زبان آذري) در استان هاي آذربايجان شرقي، آذربايجـان غربـي، اردبيـل ، زنجان ، گيلان ، استان مرکزي، قزوين ، البرز، خراسـان شـمالي و منـاطقي ديگـر اشـاره کـرده ، امـا بـه دليـل گستردگي حوزة رواج تاتي، فقط پنج گونه در پنج ناحيۀ مختلف را انتخاب و بررسي کرده اسـت .
به طور کلي ميتوان تاتي بررسي شده در کتاب ايزديفر را در مناطق زير جستجو کرد: ٣-١- تاتي آذربايجان غربي، شرقي و اردبيل رايج بودن زبان تاتي در مناطق مختلفي از آذربايجان در حال حاضر نشان ميدهد که اين زبان از ديرباز در اين مناطق رواج داشته است و شامل گونه هايي چنين است : گونۀ هرزني در روستاي گلين قيه (بين مرند و جلفا در استان آذربايجان شرقي)؛ گونۀ کرينگاني در ورزقان و گونۀ کلاسوري در کليبر آذربايجان شرقي؛ گونه هاي متنوع خلخالي شامل گونه هاي رايج در دو بخش شاهرود و خورش رستم خلخال و گونۀ عنبراني در اردبيل (نک .
به طور کلي آنچه ايزديفر در اين بخش از کتاب نظام انطباق در زبان تاتي به آن پرداختـه بـه ايـن شـرح است : نظام انطباق شامل : ويژگيهاي دستوري، نظام حالت نمـايي در زمـان حـال ، نظـام حالـت نمـايي در زمـان گذشته ، نظام مطابقه در زمان گذشته ، ضماير پيبستي، ساخت هاي دو مفعولي، تضعيف نظام انطبـاق ، مفعـول نمايي افتراقي .