چکیده:
دوره رضاشاه دورة جدیدی در ایجاد طرحهای عمرانی به منظور نوسازی در ابعاد اجتماعی و اقتصادی در مناطق مختلف کشور، از جمله لرستان بود. یکی از این برنامههای عمرانی در لرستان، احداث قلعههایی با انگیزههایی متفاوت بود. فرماندهان ارتش به منظور تسریع در عملیات نظامی و تسلط بر لرستان، قلعههای متعددی را در آنجا احداث یا مرمت نمودند. این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی، قلعهسازی در لرستان و کارکردهای آن در دوره رضاشاه مورد بررسی قرار میدهد. نتایج تحقیق نشان میدهد که در این دوره قلعههای زیادی در سه گروه نظامی، رعیتی و غیردولتی در مناطق مختلف لرستان مرمت و احداث شدند که کارکردهای متعدد اداری، نظامی، اجتماعی، امنیتی در زمینه نظارت بر فعالیت مخالفان و شورشیان احتمالی، نگهداری مهمات و تجهیزات نظامی، زندانی نمودن مجرمان، تجمع نظامیان، استقرار ادارات دولتی و تختهقاپوی ایلات و عشایر داشتند.
Pahlavi I period was a new era in the creation of civil reconstruction projects in social and economic dimensions in different areas of the country, especially Lorestan. One of these development plans was the construction of castles with different motives in Lorestan. Army commanders built or restored numerous castles in order to expedite the military operation and domination of Lorestan. By descriptive-analytical methods, this article examines the construction of castles and its functions during the Pahlavi I period in Lorestan. The results of the research show that during this period, many castles were built or were restored in different areas of Lorestan in three groups of military, economic and nongovernmental. These Castles had numerous functions as administrative, military, social and security. These functions were used to monitor the activities of potential opponents and insurgents, the maintenance of ammunition and military equipment, the imprisonment of criminals, the gathering of troops, the deployment of government departments and forbidding the migration of tribes.
خلاصه ماشینی:
با تحقیقات رئیس ستاد ارتش ، فرماندهی لشکر غرب و رئیس اداره راه لرسـتان و خوزسـتان ، نقشه احداث قلعه های لرستان از نظر مکان ساخت ، تعداد و ارتفاع آنها تهیـه شـد (آرشـیو سازمان اسناد و کتابخانه ملـی ، سـند ش ٢٩٠٠٠٠٥٧٧) و پـس از آن قلعـه هـایی در مسـیر راه های ارتباطی ساخته شد؛ قلعه چـم حیـدر – کیلـومتر ٥٣ جـاده خـرم آبـاد بـه پلـدختر ـ قلعه های شوراب و ناوه کش در منطقه چگنی ، قلعه ویسیان (واقع در ٣٠ کیلومتری جـاده خرم آباد به پلدختر)، قلعه کهیران (واقع در منطقه الوار گرمسیری ) و قلعه قالبی (واقع در ٤٠ کیلومتری جاده خرم آباد به پلدختر) از قلعه های رعیتی بودند که با نظارت ارتش و اداره راه بازسازی شدند (آرشیو اسناد و کتابخانه ملی غرب کشور/ همـدان ، سـند ش ٢٤٠/١٢٠٩٩؛ رزم آرا، ١٣٢٠: ٢٤٩، ٢٦٩) در نشریه اطلاعات نیز به ساخت چندین قلعه در عهد رضاشـاه اشاره شده است (اطلاعات ، ١٩ آذر ١٣٠٧: ٢/٦٥١).
از قلعه های دیگر که به عنوان پادگان مورد استفاده قرار گرفت و مانند قلعه فلک الافلاک مکان تمرکز نیروهای ارتش بود، قلعه آبستان بـود، بـه طـوری کـه در شـورش ١٣٠٣ یـک گروهان و نیم پیاده ، نیم گروهان پنجاه تیر ویک رسد سوار به دستور فرمانده تیپ لرسـتان ، مأمور دفاع ازاین قلعه و برج های بین راه تا خرم آباد شدند (شاه بختـی ، ١٣٧٣: ٤٥).