چکیده:
پس از شروع جنگ داخلی در سوریه و گسترش آن به عراق، دولت ایران مستشاران نظامی خود را بنابر دعوت دولتهای عراق و سوریه به این کشورها اعزام کرد. ازاینرو حضور آنان بنابر رضایت و دعوت دولت میزبان بوده و در تطابق با حقوق بینالملل بوده است. مسئلۀ اساسی در این نگاشته، مصونیت مستشاران نظامی ایران نزد محاکم دولتهای میزبان است. با توجه به کنوانسیون مأموریتهای ویژه که امروزه بهعنوان عرف بینالمللی پذیرفته شده، پیشنویس طرح کمیسیون حقوق بینالملل در خصوص مصونیت کیفری مقامات دولتی نزد دادگاههای سایر دولتها و همچنین وجود قراردادهای نظامیِ متعددی، که در آن به مصونیت نیروهای مستشاری (که بخشی از نیروهای نظامیاند) اشاره شده است، میتوان دریافت مستشاران نظامی ایران نزد دادگاههای عراق و سوریه از مصونیت برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
بـا توجـه بـه کنوانسيون مأموريت هاي ويژه که امروزه به عنوان عرف بين المللـي پذيرفتـه شـده ، پـيش نـويس طرح کميسيون حقوق بين الملل در خصوص مصونيت کيفري مقامات دولتـي نـزد دادگـاه هـاي ساير دولت ها و همچنين وجود قراردادهاي نظاميِ متعددي، کـه در آن بـه مصـونيت نيروهـاي مستشاري (که بخشي از نيروهاي نظامياند) اشاره شـده اسـت ، مـيتـوان دريافـت مستشـاران نظامي ايران نزد دادگاه هاي عراق و سوريه از مصونيت برخوردارند.
همچنين در شرح مادة ٣ کنوانسيون مقرر شده موضوع فعاليـت ١ بـا توافـق طـرفين معـين ميشود، بنابراين طبق نظر گزارشگر دوم اين طرح آقاي بارتس ، کنوانسيون مأموريت هـاي ويـژه منحصر به فعاليت هاي ديپلماتيک نبوده و با توافق طرفين به ساير حوزه ها از جمله نظامي قابـل تسري است (١٩٦٧:٣٤٩ ,Year book of international law commission ).
در ادامه چند مورد از رويۀ دولت ها در اين خصوصه ذکر ميشود: ـ در پرونده مربوط به دکتر صادق طباطبايي دادگاه استيناف منطقه اي بن آلمان (غربي) در سال ١٩٨٣ اعلام ميدارد: «پذيرش نامۀ وزارت خارجۀ ايران توسط وزارت خارجه آلمان نشـان ميدهد که دکتر طباطبايي به عنوان مأمور ويژه از مصونيت هاي لازم بر طبق حقوق بـين الملـل 1.
بنـابراين وضعيت مستشاران نظامي ايـران در کشـورهاي سـوريه و عـراق مأموريـت ويـژه اسـت کـه در چارچوب عرف بين المللي، مصونيت ها و مزاياي مندرج در کنوانسيون مأموريت هاي ويژه بر آنهـا بار خواهد شد و همان طورکه کميسيون در مادة ١٥ طرح پيش نويس در خصوص عـرف عنـوان کرده ، صرفاً دولت ها با اعتراض مستمر در زمان شکل گيري عرف ميتواننـد مـانع تسـري آن بـه خود شوند (١١٤-١١٢ :٢٠١٦ ,report of ILC) که در اين زمينه هيچ گونه اعتراضي توسط دولت عراق و سوريه وجود ندارد.