چکیده:
مبانی معرفت‌شناختی در مکاتب فکری، نقش بنیادینی بازی می‌کنند و غالبا تفاوت میان اندیشه‌ها و نظریه‌ها برخاسته از آن مبانی می‌باشد و لذا پردازش آنها امری بایسته است. هدف این نوشتار جست‌وجوی مبانی معرفت‌شناختی عدالت اجتماعی، با تاکید بر قرآن کریم است. در فرضیه بر این امر تاکید شده است که از منظر ادبیات و منطق قرآن کریم، مبانی معرفت‌شناختی عدالت اجتماعی را می‌توان در مواردی چون غایت‌گرایی عادلانه، امکان شناخت پیشینی ـ عقلی عدالت، حکم ذاتی عقل در فهم عدل، تایید فهم عقلی، عقلایی و فطری انسان‌ها از عدالت رصد کرد و در کنار آنها شریعت نیز یکی از منابع فهم عدالت به شمار می‌آید. این امر با روش تحلیلی- توصیفی، ارجاع به منطق و ادبیات قرآن کریم و بهره از دلیل عقل انجام شده است.
خلاصه ماشینی:
البته نکته¬ای که در این میان باید توجه کرد، آن است که افزون بر توان عقل برای تشخیص معیارهای عدالت، سخن الهی نیز به جویندگان این عرصه یاری می¬دهد تا برخی ملاک‌ها و سنجه¬های عدالت را مشخص کنند و تصویری از دادگری در عرصۀ فردی یا اجتماعی به دست آورند و با آن معیارها و فهم خیر و سعادت، راه برای توزیع عادلانۀ نعمت‌ها و امتیازات فراهم شود.
بر اساس این دیدگاه، عقل می¬تواند مصادیق عدل و ظلم را دریابد و ازاین‌رو برداشت¬های مستنبط از متون شرعی نیز باید بر محور عدالت تنظیم شود (برای تفصیل بحث، ر.
نگاه صرفا مادی نیست، بلکه معرفت و شناخت را می¬توان از مسیر مطمئنی چون وحی نیز دریافت کرد که در معرفت‌شناسی اسلامی وحی مهم‌ترین منبع معرفت به شمار می¬رود و سرچشمه‌ای ناکرانمند و به دور از خطاست و همین خود تفاوت بنیادینی در فهم زوایای عدالت اجتماعی است.
بنابراین دنیای مدرن، دنیای حقوق و پافشاری بر آن است؛ گستره¬ای که تلاش می¬شود تا حق انسان بیش از پیش فربه شود و تکلیف، کوچک و لاغر؛ درحالی‌که در نگرش قرآنی، انسان همان‌گونه‌که حق دارد، تکلیف نیز دارد؛ پس او هرچند از حیث تکوینی آزاد است، اما نباید هر کاری که دوست دارد و خواسته‌هایش امر می¬کنند، انجام دهد؛ بلکه بخشی از حقوق را وحی بیان می¬کند و عمل به آنها جامعه را به سوی عدالت راهبری می¬کند.
نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده¬ها در چارچوب نظریۀ تلفیق مفهومی مؤید این واقعیت است که کاربرد مشتقات «نطق» برای اشاره به سخن‌گفتن غیرانسان در زبان قرآن کریم به منظور تقریب ذهن بشر به حقایق غیرمادی با واسطة اشیا و پدیده¬های ملموس و عینی جهان مادی است.
(
, 
, 
)
