کاربست تزِ واساختیِ تاریخ در تبیین کثرت قرائت ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص)؛ مطالعه موردی روایت های یعقوبی، طبری و شیخ مفید مقاله

فراوانی خوانش‌ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص) و باز تولید این تکثر در کشمکش‌های گفتمانی جریان‌های کلامی‌ مسلمانان تاکنون، زمینه ساز طرح"تبیین کثرت خوانش‌های تاریخی از مسئله جانشینی پیامبر(ص)" شده است. امری که بر اساس پیش فرض مقاله، برآیندی از مسلم فرض نمودن تصور بازساخت گرایانه از منطق تفکر تاریخی است. در دیدگاه نویسنده، تز واساختی تاریخ به سبب تأکید بر نقش فعال مورخ در چگونگی پرداختن به روایت‌های تاریخی و انکار ماهیت ارجاعی منطق تفکر تاریخی، تبیین بسنده‌ای از فراوانی خوانش‌های تاریخی ارائه می‌نماید. روش نویسنده در اثبات این مدعا، روایت شناسی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید است. روشی که ما را به تبیین چگونگی و چرایی تنوع طرح اندازی‌های روایی سخنان پیامبر(ص) پیرامون رهبری پس از خود در حجة الوداع راهنمایی خواهد کرد. یافته ما از مقایسه روایت شناختی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید آن است که تفاوت چگونگی پرداختن آنها به گفتار و رفتار پیامبر(ص)در حجة‌الوداع برآیند پیش پنداشت‌های نویسندگان و جایگاه متمایزی است که در مناسبات اجتماعی برعهده داشته اند.

کاربست تزِ واساختی تاریخ در تبیین کثرت قرائت ها از مسئله جانشینی پیامبر ؛ مطالعه موردی روایت های یعقوبی، طبری و شیخ مفید تاریخ دریافت : ١٣٩٥/١١/٧ تاریخ تأیید: ١٣٩٧/٨/٣ 1 سعید موسوی سیانی 2 حمید حاجیان پور فراوانی خوانش ها از مسئله جانشینی پیـامبر و بـاز تولیـد ایـن تکثـر در کشـمکش هـای گفتمـانی جریـان هـای کلامـی مسـلمانان تـاکنون ، زمینـه سـاز طرح "تبیین کثرت خوانش های تـاریخی از مسـئله جانشـینی پیـامبر " شـده است . روایت شناسی روایت های طبری، یعقـوبی و شـیخ مفید از سخنان پیامبر در حجۀالوداع روشی است که بـا اسـتناد بـدان توانـاییهـای نظریه واساختی تاریخی در تبیین کثرت قرائت ها از مسـئله جانشـین پیـامبر آزمـوده میشود. به بیانی خلاصه تر طبری با ارائـه روایتـی ایدئولوژیک و جهت دار از سخنان پیامبر ، زمینه بازتولید قرائت گفتمان اهل سنت بـه مثابه گفتمان غالب را فراهم مینماید و با چشم پوشی از روایت های بدیل از این رویداد در پی به چالش کشیدن گفتمان شیعی مذهب است که از حیث کمیت کاربران و بهره مندی از قدرت سیاسی، گفتمان مغلوب تلقی میشد. از مقایسه روایت طبری با یعقوبی درک میشود که دو روایت با چشم پوشی از برخـی اختلاف ها در پی رفت که از سخنان پیامبر ارائه میدهند در کلیت با هم شباهت دارند و درون مایه یک سانی دارند، اما طرح انداری متفاوت و چینش متمایزی کـه یعقـوبی بـه عناصر روایت داده است تعین بخش خوانشی متفاوت برای مخاطبان اسـت .