چکیده:
بررسی و تحلیل متون ادبی یک عصر از منظر سیاسی یکی از راههای مطمئن و منطقی برای دست¬یابی به اوضاع و احوال، رویدادها و خطّ مشی¬های سیاسی آن عصر محسوب می¬شود. محمّدرضا میرزادة عشقی (1273- 1303 هـ.ش) یکی از شاعران عصر مشروطه است که اغلب مسائل سیاسی کشور را با شور انقلابی و شجاعت ادبی بیان نموده و در اکثر وقایع تاریخ ایران آن عصر، خود را مسئول دانسته است. بررسی آثار او از این دیدگاه به روشنگری حقایق پنهان سیاسی و موضع گیریهای او در برابر رویدادهای زمان کمک شایانی خواهد نمود. در روزگار او دو واقعة مهمّ و بزرگ سیاسی، قرارداد 1919 (تحت¬الحمایگی ایران) و کودتای اسفند 1299، رخ داد که در سرودن برخی از اشعار و همچنین موضع¬گیریهای سیاسی او¬ تاثیر قابل ملاحظه¬ای داشت. مواضع سیاسی عشقی در این مقاله، از دو منظر اساسی مبارزه با استعمار خارجی و نمودهای آن؛ و مبارزه با استبداد داخلی و چهره¬های برجستة آن مورد مطالعه قرار گرفته که به تفصیل به تحلیل آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} عشقی روز کشتار را، روز خوبی میداند، زیرا تمام رجال خائن و بیداگر بر بالای چوبة دار میروند و به سزای اعمالشان میرسند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} سزای جمله شود داده از یسار و یمین (همان: 192) او با خشونت تمام میگوید: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بسیط خاک زخون پلیدشان رنگین (همان: 192) نتیجهگیری میرزادة عشقی یکی از شاعران مبارز، آزادیخواه، روشنفکر و در عین حال جوان عصر مشروطه است که به دلیل حضور فعالش در عرصههای سیاسی- اجتماعی کشور و همچنین نشست و برخاست با رجال بزرگ سیاسی و ادبی عصر، به میزان بینش و آگاهی سیاسی خود در اغلب مسائل سیاسی روز ایران بیباکانه مواضع تند و قاطع خود را اعلام کرده، چنانکه کمتر مسألة سیاسی را میتوان نام برد که از نظر تیزبین و ذهن نکتهسنج او دور مانده و در اشعارش انعکاس نیافته باشد.