بررسی تاویلات داستانی در دفتر چهارم مثنوی مقاله

۰ ۱ مجتبی صفرعلیزاده آیت شوکتی " ۳ فرزانه مهدیخانی حکده مولوی یکی از شاعران مشهور عرصة عرفان است که در مثنوی» در ضمن حکایت‌ها و داستان‌های گوناگون» راه‌های رهایی از کالبد جسمانی و تن فانی و سیر در عالم ملکوت و راه‌های وصول به مراتب عشق و معرفت و لزوم پیروی از پیر و مراد در این وادی و همچنین نایل شدن به مراتب عالی عرفانی همچون فقرء فناء بقا و ... را به مدد و راهنمایی پیر در قالب تمثیل‌های زیباء نغز و بدیع به رشتهة نظم در آورده است. اشعار مولوی به سبب ارجاعات برون متنی‌از قابلیّت‌های زیاد تاویلی برخوردار هستند؛ به همین سبب در این مقاله به تاویل داستان‌های دفتر چهارم پرداخته و کوشش شده است که منظور و هدف غایی و اصلی شاعر از سرودن ابیات این داستان‌ها استخراج و بیان شود. کلید واژه‌ها: تاویل. تفسیرء تمثیل, عرفان. مثنوی مولوی, ۱- استادیار و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی, واحد خوی, دانشگاه آزاد اسلامی, خوی, ایران. ۲- عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی, واحد خوی, دانشگاه آزاد اسلامی, خوی, ایران

{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بنابراین منشاء زیبایی جهان درون است نه برون و زیبایی جهان خارج جلوه‌های از عالم دل است ظواهر دنیوی آثار رحمت الهی هستند ولی راه شناخت خداوند از طریق دل که مهم‌ترین نشانة رحمت حق است آسان‌تر می‌باشد و پدیده‌های بیرونی انعکاسی از این رحمت الهی هستند؛ لذا تأکید مولوی و اکثر عارفان بر توجه به دل و قلب ساکن قرار گرفته است و مراقبت از دل بر همه امور عرفانی اولویت دارد(زمانی، 1389: 405- 402). (زمانی، 1389: 438) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} این داستان به طور سمبلیک به رابطة انسان و خدا می‌پردازد و انسان را به جای گله و شکایت از تقدیر، متوجه وجود و اعمال خودش می‌کند و به او می‌قبولاند که همه چیز در دنیا خیر است و اتفاقات ناخوشایندی که هر از گاه در زندگی او می‌افتد، نتیجة اعمال ناشایست اوست و به سالک و طالب حقیقت می‌گوید که هستی وجود تو مانند نامه‌ای است که به حضرت شاه عالم امکان خواهد رسید؛ پس تأمل کن که در نامة عمر خویش چه می‌نویسی و اگر نوشته‌های ناموزونی در نامه اعمالت مشاهده کردی با اشک توبه آن را پاک کن.