چکیده:
مدلسازی و پیشبینی متغیرهای هواشناسی اهمیت ویژه ای در برنامه ریزی محیطی دارد. سریهای زمانی از جمله مدلهایی است که در این راستا میتوان از انواع فصلی آن مثل SARIMA استفاده نمود. در این تحقیق از این مدل برای مدلسازی و پیشبینی دمای میانگین ماهانه 5 ایستگاه همدیدی در اقلیمهای مختلف کشور استفاده شدهاست. دادههای ایستگاههای آبادان، اصفهان، انزلی و دو ایستگاه تبریز و مشهد با اقلیم مشابه طی سالهای 1951-2011 میلادی، توسط تابع ACF از حیث وجود روند فصلی مورد بررسی قرار گرفتند و پس از اعمال درجه تفاضلگیری فصلی، وارد مدل SARIMA شدند. خروجیهای مدل توسط معیار بیزی شوارتز، جذر میانگین مربعات خطا و ضریب تعیین ارزیابی شدند. نتایج نشان داد بهترین مدلها برای این 5 ایستگاه فوق به ترتیب مدلهای SARIMA(1,0,1)(1,1,1)12،SARIMA(2,0,2)(3,1,1)12، SARIMA(1,0,0)(1,1,1)12، SARIMA(1,0,2 )(1,1,1)12 و SARIMA(0,0,1)(0,1,1)12 بوده و پارامترهای مدل جهت پیشبینی مقادیر ماهانه دورهی 2012-2014 استخراج شد. تغییرات خطای پیشبینی در افقهای 6، 12، 18، 24، 30 و 36 ماهه در دورهی سه سالهی پیشبینی بررسی شده و توانایی بالای مدل در پیشبینی گامهای بلندمدت در آینده مشخص گردید. در بین ایستگاههای مورد بررسی بهترین برآورد مربوط به ایستگاه آبادان در اقلیم فراخشک گرم بود که مقادیر شاخصهای خطا به صورت 41/322=SBC،°c22/1=RMSE و 98/0= بدست آمد. پس از آبادان، این مدل به ترتیب درایستگاههای انزلی در اقلیم مرطوب معتدل، اصفهان در اقلیم فراخشک سرد، و تبریز و مشهد در اقلیم نیمهخشک سرد دارای عملکرد مطلوبتری است.