بررسی داستان کودکی حضرت موسی(ع) در سوره قصص بر پایه‌ی الگوی روایی گریماس مقاله

روایت‌شناسی یکی از شاخه‌های نقد ادبی، به‌ویژه روایت‌های داستانی است و در اصل به بررسی دستور زبان حاکم بر روایت‌ها می‌پردازد. این شاخه از دانش می‌کوشد تا چارچوب و الگویی نظری‌ـ کاربردی برای تحلیل گونه‌های مختلف روایت را فراهم کند. گریماس، معناشناس فرانسوی، به عنوان مهم‌ترین نظریه‌پرداز معناشناسی روایت کوشیده‌است تا الگویی منسجم برای مطالعة روایت ارائه نماید. بر اساس آنچه از نظر وی و معناشناسی نوین دریافت می‌شود، شناخت مراحل تولید تا دریافت معنا، ژرف‌ساخت روایت در قالب الگوی کنش و زنجیره‌ها و گزاره‌های متنوع مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در این جستار، سعی شده که بر اساس این الگو، داستان کودکی حضرت موسی(ع) بررسی شود و بر همین اساس، نتایج ذیل حاصل گردید: 1ـ نقش محوری عنصر الهی در قصص قرآنی و تاثیر آن در پیشبرد روند اصلی 2ـ تقسیم پیکرة کلیدی این داستان قرآنی بر وجود دو عنصر در حال پیکار و تغلیب کنش‌گر توکل‌کننده بر خدا. 3ـ قصص قرآنی عموما، به‌ویژه این داستان، در حال انتقال روحیة توحیدمحوری به مخاطبین خود است.

بررسی داستان کودکی حضرت موسی (ع ) در سورة قصص بر پایۀ الگوی روایی گریماس  رحمان عشریه استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم ، قم ، ایران  مرتضی سازجینی دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم ، قم ، ایران  سید محمد موسوی کارشناس تفسیر قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم ، قم ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/١١/٠٥؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٣/٠٧) چکیده روایت شناسی یکی از شاخه های نقد ادبی ، به ویژه روایت های داستانی است و در اصل بـه بررسـی دستور زبان حاکم بر روایت ها می پردازد. (116 با توجه به این مطالب ، گریماس با ارائۀ نظریـه ای در بـاب روایـت ، در دسـتور جهـانی روایت به الگویی تطبیق پذیر با ژانرهای ادبی و غیرادبی دست یافته اسـت ، بـه گونـه ای کـه ساختار یک روایت را با نظریۀ روایت شناسی وی، به طور جامع میتوان بررسی کرد. گریماس روایت شناسی را بر پایۀ نظریۀ ریخت شناسـی اثـر پـراپ بـا عنـوان قصـه هـای پریان استوار ساخت ، با این تفـاوت کـه از دامنـۀ محـدود مطالعـات پـراپ کـه مربـوط بـه (حکایت های عامیانه ) است ، پا فراتر نهـاد و سـعی بـر ارائـۀ دسـتور زبـان جدیـد و جهـانی روایت داشت . زنجیره های روایی (رجوع شود به تصویر صفحه) در این داستان ، به نوعی به بندگی و فرمانبرداری مادر حضرت موسـی از خداونـد پـی برده میبریم ؛ چنان که او فردی موحد و متوکل به خداوند متعال است ، بـدان صـورت کـه با الهام خداوند، فرزند خود را در رود نیل رها میکند.