چکیده:
حذف جواب شرط، یکی از وجوه ژرفساختهای آیات است. شناسایی جواب شرط و در نظر گرفتن تقدیر مناسب برای آن، مسئله مهمی است که اگر مترجم بدان توجه داشته باشد، فهم صحیح و مناسبتری از کلام خداوند دارد و آن را بهدرستی به زبان مقصد منعکس میکند. در این جستار کوشش شده است با روش تحلیلیتوصیفی، شیوه انعکاس جواب شرط محذوف در برخی از ترجمههای فارسی قرآن کریم بررسی شود. نتایج تحقیق نشان میدهد مفهوم ژرفساخت به حالت مقدّر یا تاویل در زبان عربی نزدیک است و میان انعکاس حذف جواب شرط در ترجمه و انواع ترجمه، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. الهی قمشهای، انصاریان، رضایی اصفهانی و صفارزاده بیشترین توجه را به انعکاس ژرفساخت مربوط به جواب شرط محذوف داشتهاند و دهلوی - باوجود تحتاللفظی بودن ترجمهاش - در بسیاری از نمونهها در برگردان آیات به انعکاس ژرف ساخت توجه کرده است.
خلاصه ماشینی:
شناسایی جواب شرط و در نظر گرفتن تقدیر مناسب برای آن، مسئلۀ مهمی است که اگر مترجم بدان توجه داشته باشد، فهم صحیح و مناسبتری از کلام خداوند دارد و آن را بهدرستی به زبان مقصد منعکس میکند.
14- حدادعادل (1390) آیا اگر پدرانشان چیزی ندانسته باشند و هدایت نشده باشند (چه)؟ دقت در ترجمههای ارائهشده از این آیه نشان میدهد که میان حذف و انواع ترجمه، تناسب و ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد؛ بهگونهایکه هر چه ترجمه، به متن مبدأ مقیّدتر باشد، ترجمه جواب «لو» در آن کمتر دیده میشود و هرچه ترجمه، محتواییتر و یا آزادتر باشد، مترجمان توجه بیشتری به ترجمه جواب شرط محذوف دارند و عناصر محذوف را با مکانیزم تقدیر و یا تأویل برای توجیه ساختاری به جمله اضافه میکنند.
نکته توجهبرانگیز درباره ترجمه دهلوی این است که بهخوبی توانست به ژرفساخت آیه توجه کند و جواب «لو» شرطیه را در زبان ترجمه منعکس کند و باوجود التزام و پایبندی طبیعی ترجمه تحتاللفظی به نصّ قرآن کوشید تا حد امکان محذوفات قرآنی را نشان دهد؛ حال آنکه چنین مسئلهای در دیگر ترجمههای تحت اللفظی مانند ترجمه شعرانی و معزی دیده نمیشود.
جواب شرط در برخی از آیات قرآنی مقدر است و ازاینرو مترجم قرآن باید بدان توجه لازم را داشته باشد تا با شناسایی درست این محذوف قرآنی بهخوبی آن را در ترجمه انعکاس دهد.
. دقت در ترجمههای فارسی ارائهشده از این آیه نشان میدهد که به غیر از شعرانی و معزی سایر مترجمان جواب شرط مقدری را در ترجمه خود منعکس کردهاند و در کنار سطح ظاهر آیه مفهوم انتزاعیتری مطرح کردهاند که معادل ژرفساخت در نظر گرفته میشود.