چکیده:
مسجد بهعنوان عنصری مهم و موثر در شهرهای اسلامی، همواره بهعنوان فضایی عمومی و مردمی کارکردهای مختلف و همه جانبهای بهخود گرفته و نقش پررنگی در حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی و... شهر دارد. برای آنکه مسجد بتواند نقش چند بعدی خود را در توسعهی زندگی اجتماعی و فرهنگی مسلمانان ایفا نماید، باید به نحوهی استقرار آن در بافت شهری توجه ویژهای نمود و تمامی ضوابط و اصول مکانییابی را در ساخت آن بهکار بست.
این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و میدانی میکوشد، معیارهای مکانگزینی مساجد را سنجیده و بر اساس معیارهای اصلی و فرعی دریافت شده، مکان مناسب برای احداث مساجد جدید در منطقهی دو شهر رشت را مشخص نماید. این مقاله به منظور انجام محاسبات کمّی و کیفی، از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی(AHP) سودجسته است. برای این منظور این مقاله ابتدا پس از مطالعات اولیه و بازشناسی معیارها و زیرمعیارهای موثر در مکانیابی مسجد، با بهرهگیری از نرمافزار به اولویتبندی و وزندهی آنها پرداختهاست. نتیجهی حاصل اینکه در میان معیارهای اصلی، معیارهای مذهبی نقش مهمتری نسبت به معیارهای شهرسازی و جمعیت بر عهده دارند و نیز در میان 10 زیرمجموعه، دسترسی آسان و همجواری با سایر کاربریها از اهمیت بیشتری برخوردارند. در ادامه نتایجی نیز از بررسی نقشههای GIS بهدست آمد، که مکانهای مناسب برای احداث مسجد را پیشنهاد میدهد.