برآورد مدل مخارج آموزشی خانوار با استفاده از داده‌های سانسورشده مقاله

امروزه، مخارج آموزشی به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود که می‌تواند منجر به افزایش درآمد گردد. با توجه به این موارد، هدف از این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر میزان مخارج آموزشی در سطح خرد (خانوار) در اقتصاد ایران است. به این منظور، مولفه‌های موثر بر میزان مخارج آموزشی در چهار گروه (ویژگی‌های خانوار، ویژگی‌های سرپرست، ویژگی‌های مادر و ویژگی‌های فرزند) طبقه‌بندی شده و در قالب یک مدل توبیت سانسورشده برای داده‌های بودجه خانوار سال 1395 مورد آزمون واقع شده است. دلیل استفاده از مدل سانسورشده، گزارش شدن مخارج آموزشی معادل صفر برای برخی خانوارها (با وجود داشتن فرزند محصل) است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که سکونت در نقاط شهری و جنسیت دختر، دو عاملی است که به صورت زمینه‌ای موجب افزایش مخارج آموزشی خانوار می‌گردد. انتظار بازدهی بالاتر سرمایه-گذاری آموزشی روی دختران، نگرش نیروی کار بالقوه نسبت به فرزندان (به‌ویژه پسران) در مناطق روستایی و بالاتر بودن قیمت آموزش در مناطق شهری مجموع عواملی است که منجر به این نتایج می‌شود. همچنین با توجه به آنکه سرپرستی خانوار در ایران به طور سنتی برعهده مردان بوده و میانگین درآمد آنان از زنان بالاتر است، جنسیت سرپرست خانوار نیز از مهمترین مولفه‌های تعیین‌کننده مخارج آموزشی است. در نهایت، بررسی ویژگی‌های سرپرست و مادر خانوار نیز نشان می‌دهد که انتقال سرمایه مادی خانوار به فرزندان بیشتر از طرف سرپرست (اثر بیشتر درآمد سرپرست نسبت به درآمد مادر) و در مقابل انتقال سرمایه انسانی خانوار به فرزندان بیشتر از طرف مادر (اثر بیشتر تحصیلات مادر نسبت به تحصیلات سرپرست) صورت می‌گیرد.

به اين منظور، مولفه هاي موثر بر مخارج آموزشــي در چهار گروه (ويژگيهـاي خـانوار، ويژگيهـاي ســـرپرســـت ، ويژگيهاي مادر و ويژگيهاي فرزند) طبقه بندي شـده و در قالب يک مدل توبيت سـانسور شده براي داده هاي بودجه خانوار سال ١٣٩٥ مورد آزمون واقع شــده اســت . کامبامپاتي ٤ (٢٠٠٨) نشــان ميدهد که رابطه مثبت معناداري ميان نرخ بازدهي آموزش و مخارج آموزشــي خانوار وجود دارد به شــکلي که در مناطق مختلف هند (٣٣ 1 Ben-Porath 2 Source of productive services 3 Rental on human capital 4 Kambhampati ايالت ) و با افزايش احتمال رشـد درآمدهاي آتي فرزندان ، مخارج آموزشـي صـرف شده بر آنان به طور محسوسي افزايش مييابد. 1 The quality–quantity trade off models of household production 2 Lewis 3 Tansel 4 Psacharopoulos 5 Tansel & Bircan 6 Hori & Shimizutani در چرخه زندگي يک خانوار و تصــميمات مخارج آموزشــي، عوامل مختلفي موثر اســت : اقتصـادي، اجتماعي و فرهنگي. نتايج اين مطالعه نشــان ميدهد که درآمد، تعداد فرزندان ، محل سـکونت (شـهري/روسـتايي)، سـن سـرپرسـت و تحصـيلات سـرپرسـت مهمترين مولفه هاي موثر بر ميزان مخارج خانوار براي آموزش است . نتايج مطالعه نشان ميدهد که 1 Andreou 2 Acerenza & Gandelman 3 Kenayathulla 4 Bayar & İlhan درآمـد خانوار، تاثير زيادي بر ميزان مخارج آموزشـــي دارد. 1 Gharun (2004) 2 Ansari & Mohammadi (2010) 3 Khodadad & heydari (2011) انصـاري ١ (١٣٩١) عوامل موثر بر مخارج خصـوصي خانوارهاي شهري ايران براي آموزش را با اسـتفاده از مدل هاي داده هاي ادغام شـده و تقاضاي تقريبا ايده آل مورد بررسي قرار داده اسـت .