چکیده:
هدف از مقالۀ حاضر یافتن الگوهای مختلف معنای واژهسازی در واژههای پیشوندی –be در زبان آلمانی میباشد. اصولاً پیشوندهای فعلی زبان آلمانی، بویژه فعلهای پیشوندی be-، از منظر واژهسازی و نحو اغلب موضوع تحقیقات زبانشناسی بودهاند. وانگهی درک معانی مشتقات این پیشوند با توجه به تنوع آنها برای زبانآموز از اهمیت خاصی برخوردار است. این پیشوند ریشه در bī زبان آلمانی باستان دارد و یکی از زایاترین پیشوندهای زبان آلمانی معاصر به شمار میرود. دادهها و یافتههای اولیه مقالۀ حاضر عمدتاً از بررسی منابع شاخص در زمینه واژهسازی زبان آلمانی اخذ شده و آنچه که نگارنده اقتباس نموده است، همین دادهها و یافتههای اولیه است. یافتههای ثانویه ماحصل تحقیق نگارنده است. پیشوند –be در بافت مقولات فعلی، اسمی و صفتی و نیز در بافت مقولات ادات و تکواژهای بیهمتا توزیع میشود. همچنین مشتقات پیشوندی –be از بیشترین فراوانی نسبت به سایر مشتقات پیشوندی برخوردارند. در مشتقات فعلی –be، انواع دگرگونی معنای واژهسازی کیفی، بُعدی، واژگانی، شدتی و یا مکانی امکانپذیر است.
The purpose of this research is to find different patterns of word-formation meaning of the German be- prefix. These patterns are of great importance in understanding the meanings of derived words. Generally, the verbal prefixes of the German language, especially verbs with the be- prefix, have been the subject of linguistic research, from a developmental point of view of morphological and syntactic characteristics. This prefix has its origin in the old German bi and is very productive at the present time. Data and initial research findings of the currently paper are adapted from the field of word-formation of German references. Secondary findings are the results of my research achievements. The be- prefix on German verbs is distributed in the context of verbal, nominal, adjectival and adverbial categories and also unique morphemes. Also, the be- prefix derivatives have the highest frequency compared to other derivatives. In the verbal derivative be-, changes in the word-formation meaning of quality, aspect, lexicon, intensity or location are possible.
خلاصه ماشینی:
تنها اسـتثنا، واژة bekomplimentieren است (٣-الف ) که البته این فعل ظاهراً از اسم مشتق مـی شـود (٣-ب )، زیرا فعل مشتق در مشتق که هم پسوند و هم پیشوند پذیرفته باشد، علی القاعده برونداد اشتقاق از مبنای اسمی است و به دو صورت ساخته مـی شـود (فلایـشر/بـارتس ٢٠١٢: ٣٨٣): اشـتقاق پیشوندی -be، مانند واژة nschenckwubeglu در (٣-ج ) و اشتقاق حاشیه ونـدی ig- ...
این پیـشوند نـوعی دگرگـونی ظرفیـت را پدید میآورد که برایند آن، در بیشتر موارد، ساخت فعل متعدی است ، با این حـال کارکردهـای دیگری نیز دارد (همانجا: ٢٣٢): ١- دگرگونی ظرفیت فعل مبنا (افزایش یا کاهش ظرفیت مبنای اشتقاق ) الف - ساخت فعل متعـدی از فعـل لازم (افـزایش ظرفیـت ): در (٥-الـف تـا ٥-د) مبنـای اشتقاق ، فعل لازم و واژهسازی مشتق از آن، فعل متعدی اسـت .
فعل انعکاسی : فعل متعدی : (١٠-الف ) مست کردن sich betrinken → نوشیدن/آشامیدن trinken (١٠-ب ) راه را گم کردن sich verfahren → رفتن (وسیله نقلیه ) fahren همچنین پیشوند -ver از فعل لازم فعل انعکاسی می سازد (١١): فعل انعکاسی : فعل لازم : (١١) گم شدن/راه گم کردن sich verlaufen → دواندوان گذشتن laufen (در شهر) (in der Stadt) (از میان شهر) (durch die Stadt) ٤- الحاق مفعول (سـاخت فعـل متعـدی از فعـل متعـدی): الحـاق (Inkorporation) بـه فعـل پیشوندی اطلاق می شود که از فعل متعدی مشتق شده باشد و این فعل متعدی، مفعـول حـرف اضافه ای را نیز بپذیرد.
فعل متعدی: مبنای اشتقاق : (٢٣) افسرده/غصه دار کردن ckenbedru → فشار دادن، درد آوردن ckendru ٤- دگرگونی معنای واژهسازی شدت (intensiv): افزون بر این ها، پیـشوند -be گویـای شـدت است ، مانند فعل های مشتق در (٢٤-الف تا ٢٤-ج ).