چکیده:
کلیلهودمنه در ادبیات فارسی و افسانههای ازوپ در یونان باستان، دو نمونه از آثار کهن ادبیات جهان، در حیطه «افسانههای تمثیلی حیوانات» یا «فابل» هستند. در مقاله حاضر، کاربرد «طنز» به عنوان یکی از انواع سخن غیرجد و نیز یکی از ابعاد هنری این دو اثر، مورد توجه قرار گرفته است. از این رو حکایتهای تمثیلی این دو کتاب، از حیث شگردهای گوناگون ایجاد طنز نظیر: پیام اخلاقی- انتقادی، طنزکلامی، طنز موقعیت، مضامین خاص، شخصیت پردازی و... بررسی و با یکدیگر مقایسه شد و مشخص شد که طنز به کار رفته در افسانههای ازوپ بیشتر منحصر در به رخ کشیدن تناقضهای اخلاقی و اجتماعی موجود در جامعه، با بهرهگیری از کنایه و تعریض در طنزکلامی و طنزموقعیت است؛ البته کوتاهی طول افسانهها و کاربرد صنعت ایجاز و اختصار به رسایی و خندهانگیزی این نوع طنز کمک شایانی کرده است. در کلیلهودمنه نیز تناقضهای اخلاقی و اجتماعی با بیان طنزآمیز مورد توجه بوده است و قوت طنز حکایات آن برخاسته از مضامین متفاوت وتابو و شخصیتپردازیها و طنز موقعیت در کنار طنز کلامی است. با این تفاوت که در کلیلهودمنه با انشای نصرالله منشی، کاربرد شیوه حکایت در حکایت به همراه توصیفات و تشبیهات و آن دسته از آرایشهای ادبی که ویژه نگارش نثر فنی است، سبب طولانی شدن حکایت گردیده و از تاثیر طنز در آن کاسته است.
خلاصه ماشینی:
بررسي و با يکديگر مقايسه شد و مشخص شد که طنز به کار رفته در افسانه هاي ازوپ بيشتر منحصر در به رخ کشيدن تناقض هاي اخلاقي و اجتماعي موجود در جامعه ، با بهره گيري از کنايه و تعريض در طنزکلامي و طنزموقعيت است ؛ البته کوتاهي طول افسانه ها و کاربرد صنعت ايجاز و اختصار به رسايي و خنده انگيزي اين نوع طنز کمک شاياني کرده است .
اين مقاله در پي بررسي تطبيقي دو اثر از ادبيات جهان ، يعني افسانه هاي ازوپ در يونان باستان و کليله ودمنه به قلم نصرالله منشي ، در حيطۀ افسانه هاي عاميانۀ حيوانات (فابل ) است .
در آثار برخي پژوهشگران ، ازجمله حلبي (ترجمۀ 129 افسانه هاي ازوپ ) و اسماعيل آذر (ادبيات ايران در ادبيات جهان )، پاره اي از مشترکات مضموني اين دو اثر مطرح شده است .
همچنين در آثار مطرح در حوزة طنز، ازجمله تاريخ طنز و شوخ طبعي در ايران و جهان اسلامِ علي اصغر حلبي ، خنده سازان و خنده پردازان عمران صلاحي ، طنز و انتقاد اجتماعي در ادبيات پيش از مشروطيت حسن جوادي و جز آن ها، افسانه هاي حيوانات به عنوان يکي از شيوه ها و ترفندهاي طنزپردازي بررسي شده است .
حسن جوادي در مقالۀ «طنز و انتقاد در داستان هاي حيوانات » و نجمه سروري در «آفرينش طنز و مطايبه در کليله ودمنه » به طور مشخص ، به موضوع طنز در آثاري از نوع فابل در ادبيات فارسي پرداخته اند.