چکیده:
دو روزنامه «روحالقدس» و «صوراسرافیل» در صف مقدم مبارزان راه آزادی و دفاع از مشروطیت قرار داشتند. انتشار روزنامههای روحالقدس و صوراسرافیل از پیروزی انقلاب مشروطیت شروع شد و تا کودتای محمدعلی شاه قاجار به طول انجامید. در این مدت تعداد 28 شماره روحالقدس و 32 شماره صوراسرافیل منتشر شد که با در نظر گرفتن معیارهای لازم برای تشخیص سرمقاله از سایر مقالهها تعداد 13 سرمقاله در روزنامه روحالقدس و تعداد 12 سرمقاله در دورۀ حیات روزنامه صوراسرافیل به چاپ رسیده است. بررسی سرمقالهها نشان میدهد که در سرمقالههای روزنامه روحالقدس، بیشتر به مسائل و موضوعات سیاسی پرداختهشده است، ولی در سرمقالههای صوراسرافیل، علاوه بر مسائل سیاسی، مسائل و موضوعات اجتماعی، مذهبی نیز بررسیشده است. درمجموع، یافتههای این تحقیق نشان میدهد که دو روزنامۀ مذکور که هر دو زاییدۀ مشروطیت و قربانی استبداد میباشند، در جریان انقلاب مشروطیت، با ترویج افکار آزادیخواهانه و انتقاد از حکومت استبدادی، نقش مهمی در آگاهی و تنویر افکار عمومی مردم ایران در آن دوره داشتهاند.
خلاصه ماشینی:
روزنامه های متعددی در این دوره وارد عرصه مطبوعات ایران شدند که از میان آنها روزنامه های روح القدس و صوراسرافیل از بقیه مهم تر و تأثیرگذارتر بودند و توانستند با دفاع از حکومت مشروطه ، آگاهی و روشنگری را به درون توده های مردم منتقل کرده و جنبش ملی و عدالت خواهی را در سراسر ایران گسترش داده و آزادی و دموکراسی را به عنوان عوامل مهم رشد و تعالی جامعه و کشور، با بیانی ساده و نثری روان برای ملت ایران تشریح نموده و بدین ترتیب از معروفیت بیشتر و پشتوانه مردمی استوارتری نسبت به سایر روزنامه ها برخوردار شوند.
شماره اول نشریه صوراسرافیل که در حدود نه ماه پس از صدور فرمان مشروطیت انتشار یافت ، در مقاله ای تحت عنوان «مسئولیت قلم »، نویسنده درحالی که کرام الکاتبین (فرشتگان ثبت کننده اعمال آدمی )، «وجدان طبیعی و ضمیر انسانی » و «نفوس یک مملکت و روح یک ملت با هزاران چشم » را ناظر بر اعمال و نوشته های خود و خویشتن را در برابر تاریخ «که رئیس هیئت تفتیش عالم و ثبات اعمال ابنای دهر است » مسئول می داند، با دیو سیاه مهیبی مواجه می شود که می گوید: «اسمم اداره پوسیده انطباعات است و من هم در این کار دخالت دارم .