چکیده:
در سالهای اخیر، روند روبهرشد تحصیلات تکمیلی بازار مبادلهای، بهخصوص در میدانهای نزدیک به فضاهای دانشگاهی، پدید آوردهاست. تبلیغات گسترده و وسیع با جذب نیروی خدمات کامپیوتری مربوط به پایاننامههای دانشگاهی شروع و دستآخر بهصورت غیررسمی به تبلیغاتی برای نگارش پایاننامه بهدست سوداگران این فعالیت منجر شدهاست. گذشته از شائبههای فساد علمی، این پرسش مطرح میشود که چرا برای کاری چون تحصیل و تحلیل درسی، کنشگران علمی به سفارشدادن به خدمتکارانی مجاب میشوند که از این شیوه به کسب درآمد میپردازند؟ این مقاله درپی پاسخ به این پرسش، ازطریق مشاهدة مردمنگارانه و تحلیل گفتمان، غلیان گفتمان مبادله، بهتاسی از کثرت الگوهای رفتار سوداگرانه و رشد رفتار گروههای کوچک محلی، را سبب انسداد زبان علم در دانشگاه میداند. علم از گفتمان مسلطش در جامعه و حتی دانشگاه افول کرده و جای خود را به سوداگری و مبادلة سادة گروههای محلی دادهاست که در بستر شهری هم بهصورت قدرتمندانهای خودنمایی میکند. بازار پایاننامهها، محل مجادله یا رویارویی دو فهم سوداگرانه و حقیقتجویانه از علم است.
خلاصه ماشینی:
پایان نامه ، استراتژی ، دانش ، مبادله ، تفکر مقدمه و بیان مسئله دهۀ اخیر با توسعۀ کمی گسترده در ارائۀ خدمات آموزش عالی همراه بوده است ، چنان که تعداد دانشجویان کشور از سال ٨٢ تا سال تحصیلی ١٣٩١-١٣٩٢ بیش از دوبرابر افزایش یافته است ، درحالی که ٤٠ درصد بیکاران جامعه نیز از همین دانش آموختگان تشکیل شده اند (جلالوند، ١٣٩٤).
اما، مشاهده می شود که اتفاقاتی نظیر مهاجرت دانش آموختگان ، بیکاری گستردٔە آنها و درنهایت افت کیفیت علمی ، به شکل پدیده هایی چون خریدوفروش پایان نامه ، موضوع اساسی بررسی این مقاله ، رخ می دهد که می توان گفت این نهاد سوءکارکرد خود را ظاهر کرده است (فاضل و میری آشتیانی ، ١٣٨٧: ١٤٩).
در چنین نهادی که گفتمان آن حقیقت خود را از نیاز مردم به توسعۀ زندگی می جوید، قواعدی از بازی های تفکر به دست کنشگران شکل می گیرد، اما به نظر می رسد که در تجربۀ عمومی از این الگو، نتایجی عمومی که دال بر این موضوع باشد مشاهده نشده است و با وجود معضلات بسیار، امروز سپهر علمی کشور بازی های عجیبی چون تقلب علمی ، مبادلۀ پایان نامه و حتی مدرک در میدان خود می بیند.
به جای تجربه اندوزی در بافت دانش و ارزش ، جمله هایی فاقد استدلال و ارزش علمی مبادله می شود و مردم با تجارت این جمله ها و بسته بندی آنها در قاب های زینتی به نام پایان نامه و مدرک ، نقش های امروزی را کسب کرده و درعوض ، فرصت تجربۀ خود را به دست دیگری سپرده و هزینه ی آن را پرداخت می کنند، تجربه ای که روزبه روز منزلت ها را مادی تر و نمایشی - تر می کند (زینالی اناری ، ١٣٩٤ج ).