چکیده:
در نظام معرفتی فخرالدین عراقی تلقی وحدت وجودی از خلقت عالم به شکل ستایش زیباییهای جهان اعیان به مثابه تجلیات حسن الهی ظاهر میشود. این مقاله با هدف تبیین معرفت‌شناختی ادراک زیبایی در اندیشۀ عراقی، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی ابتدا به تبیین جایگاه زیبایی در نظام فکری وی می‌پردازد و سپس مراتب و غایت ادراک زیبایی را در این نظام بررسی می‌کند. از جمله یافته‌های پژوهش این است که در نظر عراقی ادراک زیبایی محسوس، امکان و زمینه و شرط لازم برای معرفت حقّ در تجلیات گوناگون آن و سلوک معرفت‌شناختی به سوی اوست. تلقی زیبایی محسوس به مثابه تجلی حسن الهی با عنایت حقّ و جذبه‌ای از سوی او آغاز میشود و طی مقامات سلوک و در نهایت وصال و بقا باز با عنایت و جذبه برای کامل‌ترینان محقق میگردد. سیر در مراتب معرفت‌شناختی که در نظر عراقی همان احوال و مقامات عشق به حقّ و رؤیت او در تجلیات گوناگون است، مساوق و همزمان با استحاله و فرا رفتن در مراتب وجودی است.
خلاصه ماشینی:
امکان ، مراتب و غایت معرفت مبتنی بر ادراک زیبایی در نظام معرفتی فخرالدین عراقی سارا منوچهری مقدم * ـ دکتر محمدرضا ریخته گران ** دانشجوی دکتری فلسفه هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ـ دانشیار فلسفه دانشگاه تهران چکیده در نظام معرفتی فخرالدین عراقی تلقی وحدت وجودی از خلقت عالم به شکل ستایش زیباییهای جهان اعیان به مثابه تجلیات حسن الهی ظاهر میشود.
«محبوب در هر آینه هر لحظه رویی دیگر نماید، هر دم به صورتی دیگر برآید، زیرا که صورت به حکم آینه هر دم دیگر میشود و نقش آینه هر نفس به حسب احوال دیگر میگردد: چون جمالش صد هزاران روی داشت بود در هر ذره دیداری دگر لاجرم هر ذره را بنمود باز از جمال خویش رخساری دگر (عراقی ١٣٨٢: ٣٣) و نه تنها ممکنات در انعکاس ذات حق تعالی یکتایند (جنبۀ وجودشناختی )، بلکه ادراک انسان برای خود او یکتاست و این ادراک در هر لحظه یکتاست (جنبه معرفت شناختی).
دلم این مستی از الست آورد این طلب زان هوا به دست آورد دوست آنجا نظر چو بر ما کرد اثر آن ظهور پیدا کرد (همان : ٣٣٧) آنچه که موجب یادآوری عهد ازلی و ایجاد شور و شوق در بنده برای رسیدن به حق میشود، زیباییهای محسوس این جهانی یا به بیان عراقی زیبایی مجازی است ، اما امکان معرفت حق در پی ادراک و مواجهه با زیباییهای محسوس ، از آن جهت برای انسان وجود دارد که : ٣- زیباییهای جهان عین از تجلی حسن الهی پدید آمده اند و با او سنخیت دارند.
(
, 
, 
)
