چکیده:
انسجام امکانی است که عناصر زبانی را با قبل و بعد از خود پیوند می دهد. انسجام واژگانی یکی از انواع انسجام است که در اثر انتخاب واژه های مربوط به هم به دست می آید و شامل تکرار، هم آیی، شمول معنایی یا جزء و کل، هم معنایی یا ترادف، تضاد یا تقابل، هم آوانویسی، جزء واژگی و... است.
در این مقاله نگارندگان تلاش کرده اند که ابزارهای انسجام واژگانی را در منتخبی از اشعار گروه سنی کودک و نوجوان از عرفان نظرآهاری و جعفر ابراهیمی بررسی کنند. به این منظور دو اثر از شاعران یادشده با عنوان روی تخته سیاه جهان با گچ نور بنویس و صلح مثل چای تاز هدم -که تعداد واژگان به کار رفته در آن ها تقریبا یکسان است- انتخاب و به ارزیابی کمی و کیفی کاربرد ابزارهای انسجامی در شعر این دو شاعر پرداخته شد. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از نظریات هلیدی و حسن در زمینه انسجام انجام شده، بیانگر به کارگیری ابزارهای انسجام واژگانی در اشعار کودک و نوجوان در هر دو شاعر است و نشان می دهد که ابزارهای انسجام واژگانی تکرار و هم آیی بیشتر مورد توجه این شاعران کودک و نوجوان بوده است.
خلاصه ماشینی:
به این منظور دو اثر از شاعران یادشده با عنوان روی تخته سیاه جهان با گچ نور بنویس و صلح مثل چای تازهدم -که تعداد واژگان بهکار رفته در آنها تقریباً یکسان است- انتخاب و به ارزیابی کمّی و کیفی کاربرد ابزارهای انسجامی در شعر این دو شاعر پرداخته شد.
امّا دربارة بررسی عوامل انسجام واژگانی در شعر کودک و نوجوان عرفان نظرآهاری و جعفر ابراهیمی و مقایسة کاربرد عوامل انسجامی در اشعار این دو شاعر پژوهشی منتشر نشده است.
کتاب روی تخته سیاه جهان با گچ نور بنویس از این شاعر شامل هجده قطعه شعر است که در این پژوهش از جهت انسجام واژگانی مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج این بررسی نشان میدهد که انسجام واژگانی همآیی 116 بار، تکرار 91 بار، تضاد یا تقابل 28 بار، هممعنایی 16 بار، شمول معنایی 19 بار، جزءواژگی 4 بار و واحدواژگی 1 بار در کتاب روی تخته سیاه جهان با گچ نور بنویس به کار رفته است.
نمودار شمارة 3 بسامد کاربرد ابزارهای انسجام واژگانی را در اشعار عرفان نظرآهاری نشان میدهد.
این پژوهش -که با هدف بررسی و تحلیل کاربرد عوامل انسجام واژگانی در اشعار جعفر ابراهیمی و عرفان نظرآهاری انجام شد- نشان میدهد که نمونههای عوامل انسجامی در آثار هر دو شاعر به میزان قابلتوجّهی جلوهگر است.
نمودار شمارة 4 بیانگر مقایسة بسامد ابزارهای انسجام واژگانی اشعار منتخب دو شاعر است.