چکیده:
قدرتمند شدن دولت صفویه توسط پادشاهانی مثل شاه عباس باعث اتحاد سیاسی کشور و
رونق تجارت و امنیت جاده ها، بازرگانی شد. صنایع پیشه وری به ویژه در اوایل قرن
یازدهم گسترش یافت. همراه با حمایت سلاطین از منسوجات پارچه ای و گسترش
تولیدکنندگان، این صنعت به تدریج به اوج اعتلای خود در تاریخ ایران رسید. در این
میان، یزد که قدمت در بافت انواع پارچه های مرغوب، به روزگاران اولیه اسلامی می
رسید و از دوره ایلخانان به بعد نام آن در کنار چند مرکز مهم پارچه بافی ایران شهرت
یافته بود و به چنان جایگاهی رسید که ماموری با عنوان کرک یراق، مسئول تهیه پارچه
های مورد نیاز بازار از این شهر شد. حمایت حکومت مرکزی از کارگاه های نساجی
موجب رونق اشتغال در صنعت نساجی شد و طراح برجسته ای همچون غیاث الدین یزدی
که در تاریخ نسا ی ایران بی نظیر بود، ظهور یافت که با ع یمت به اصفهان و ریاست بر
کارگاه های سلطنتی به عنوان بر سته ترین طراح پارچه در تاریخ نسا ی ایران شهرت
یافت. در عصر صفوی دو ابتکار فنی در طراحی و بافت پارچه چندتایی و مخمل رخ داد
که غیاث بر سته ترین استاد هردوی آنها بود.
خلاصه ماشینی:
بدین ترتیب در تبدیل بافندگی به محور صنایع ایران و ارتقا بافندگان پارچه در ردیف قدرتمندترین اصناف زمان صفوی میتوان عوامل چندی را دخیل دانست : - حمایت سلاطینی چون شاه اسماعیل اول از تولید پارچه های ابریشمی و نخی و کنترل دقیق شاه عباس اول بر سازمان ابریشم بافی کشور(مک داول ، ١٣٧٤: ١٦٠-١٥٩) - فراوانی ابریشم (شاردن ، ج ٤: ٣٥٦: ١٣٣٦) و توجه شاهان صفوی به تجارت و کنترل سازمان خرید و فروش آن ، خاصه در زمان شاه عباس اول (تاورنیه ، ١٣٦٩: ٤٠١) - اقبال شاهزادگان ، اشراف و امرا به بافته های داخلی و استفاده از پارچه های گرانبها در تزئین کاخها و چادرهای سفیر(سانسون ، ٥٩: ١٣٤٦) - حمایت شاه عباس اول از هنرمندان بزرگی که به دلیل عدم تشویق و نداشتن امکانات ، در گوشه انزوا به سر می بردند(بهشتی پور، ١٨٢: ١٣٤٣) - امنیت و آسایش عمومی به ویژه در دوران شاه عباس اول که به همراه رونق تجاری، منجر به ثروتمندی ایرانیانبرای تهیه منسوجات گران قیمت شد(آکرمن ،، ١٨: ١٣٦٣) - تقلید متن جامعه از بزرگان اشراف در نوع پوشش ، تا حدی که دوته ونه می نویسد: با آنکه رخت و لباس ایرانی ها خیلی خرج دارد، ولی باز ایشان پوشاک خود را زود به زود عوض می کنند و در حالی که ترک ها لباس خود را چند سال می پوشند، ایرانی ها همین که لکه ای بر لباس آنها بیفتد، آن را کنار می گذارند(ونه ،، ٦٣: ١٣٥٣) بدین ترتیب با افزایش تقاضا، کارگاه های سلطنتی برای تامین احتیاجات دربار به وجود آمد(کمپفر،، ١٣٦٠: ١٥٠) وبر کار خود افزودند و مقدار عمده ای از تولیدات بافندگی آنها به بازارهای اروپا و روسیه حمل می شد(زکی،، ١٣٦٣: ٢٤١) پیشینه ی نساجی در یزد تا عصر صفوی از آنجا که در عصر صفوی نساجان یزدی میراث گذشته خود را به عالی ترین سطح ارتقا بخشیدند لذا پیش از بحث درباره ابعاد این شکوفایی، بررسی دو نکته اساسی ضروری است : نخست : عوامل موثر در اقبال و گسترش صنعت پارچه بافی در یزد و دوم سیر تاریخی این صنعت تا دوران صفوی.
(
, 
, 
)
