چکیده:
عوامل مختلفی مانند مورفومتری حوضه، بارش، نوع خاک و پوششگیاهی در پتانسیل سیلخیزی حوضه آبریز نقش دارند. پارامترهای مورفومتری حوضه واکنش هیدرولوژیک ان را کنترل می کنند. درک واکنش حوضه به بارش سنگین براساس شاخص های ژئومورفیک می تواند برای مطالعهی خطر سیل در حوضه های بدون ایستگاه اندازه گیری مهم باشد. منطقه مورد مطالعه حوضه آبریز گلندرود است که در البرز شمالی، استان مازندران و جنوب شهر رویان قرار دارد. در این تحقیق حوضه گلندرود به 12 زیرحوضه تقسیم شد. دوازده پارامتر شامل مساحت حوضه، تراکم زهکشی، ضریب فشردگی، نسبت گردی، نسبت تلاقی، نسبت مساحت، نسبت طول، شیب دامنه های حوضه، میانگین شیب رود، زمان تمرکز، میانگین بارش سالانه و شماره منحنی (CN) انتخاب شدند. برای کمی کردن پتانسیل وقوع سیل این پارامترها با تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایدهآل(تاپسیس) استفاده گردید. تکنیک تاپسیس یکی از روشهای چند شاخصه تصمیم گیری است که به صورت گزینه هایی که از نظر شباهت از ایده آل منفی دورترین حالت و به ایده آل مثبت نزدیکترین حالت را دارد، تعریف می شود. وزن هرپارامتر براساس روش آنتروپی شانون تعیین گردید. نتایج تحلیل تاپسیس نشان می دهد که زیرحوضه های 12، 10 و 3 با ضریب نزدیکی 548/0، 486/0 و 462/0 به ترتیب رتبه های اول تا سوم را بدست آورده اند.
خلاصه ماشینی:
تعيين پتانسيل سيل خيزي با استفاده از روش تاپسيس (مطالعه موردي: استان مازندران ، حوضه آبريز گلندرود) رضا اسماعيلي استاديار، دانشکده علوم انساني و اجتماعي، گروه جغرافيا، دانشگاه مازندران ، مازندران ، ايران عيسي جوکار سرهنگي دانشيار، دانشکده علوم انساني و اجتماعي، گروه جغرافيا، دانشگاه مازندران ، مازندران ، ايران پروين روشن نکو کارشناس ارشد ژئومورفولوژي، دانشکده علوم انساني و اجتماعي، دانشگاه مازندران ، مازندران ، ايران تاريخ دريافت : ١٣٩٤/٣/٣٠ تاريخ پذيرش : ١٣٩٥/٢/٢٠ چکيده عوامل مختلفي مانند مورفومتري حوضه ، بارش ، نوع خاک و پوشش گياهي در پتانسيل سيل خيزي حوضه آبريز نقش دارند.
هدف اين مقاله تعيين پتانسيل سيل خيزي حوضه هاي آبريز و اولويت بندي زير حوضه هاي فاقد داده هاي آماري جهت مديريت و کنترل سيلاب است .
پارامترهاي مشارکت کننده در اين روش هم دوازده معيار بوده که برخي از آن ها مانند مساحت حوضه ، تراکم زهکشي، ضريب گردي، ضريب فشردگي، متوسط شيب کانال ، متوسط شيب دامنه ها، نسبت تلاقي، نسبت طول شبکه ، نسبت مساحت حوضه به عنوان پارامترهاي مورفومتري حوضه در نظر گرفته شده و مقادير محاسبه شده آن ها در جدول ٣ نشان داده شده است .
در اين مقاله ، با وزن دهي پارامترهاي ژئومورفولوژيکي، بارش و شماره منحني (CN) که در وقوع سيلاب مؤثر هستند و استفاده از تکنيک تاپسيس پتانسيل سيل خيزي زير حوضه هاي فاقد داده بارش و رواناب مشخص گرديد.
در صورت وجود داده هاي بارش و دبي در برخي حوضه ها ميتوان کار آيي اين روش در تعيين پتانسيل سيل خيزي حوضه ها مورد بررسي قرارداد.