چکیده:
عوامل متعددی درپیدایش خشکسالی موثرند،که تغییر ودخالت درآنهابه منظورجلوگیری ازیروز ووقوع آنها،از توان بشر خارج وغیرممکن است.روی همین اصل،امکان داردکه این شرایط درهرمنطقه از سطح کره زمین درکشور های غنی وفقیر ،مرطوب وخشک ،پیشرفته ودرحال توسعه وغیره اتفاق افتد.در این تحقیق داده های هواشناسی جمع آوری شده از 19ایستگاه های هواشناسی در طی 2003-1961ایرانو با استفاده از یک شاخص مرکب (CI) از خشکسالی های هواشناسی به تجزیه وتحلیل ویژگی های زمانی و مکانی خشکسالی در ایران پرداخته شد. فرکانس وقوع، حوزه و شدت خشکسالی هواشناسی محاسبه و برای آشکار ساختن الگوهای وقوع زمانی و مکانی در بخش های مختلف موردبررسی قرارگرفتند و سپس با رویکرد پویایی سیستم اقدام به شبیه سازی اثرات در جنبه های مختلف گردید.مقادیر ETo در همه ایستگاه ها در ماه ژولای به بیشترین مقدار خود رسیده است. همچنین در تمامی ایستگاه ها، مقادیر ETo از ماه ژانویه تا ژولای افزایش و سپس تا ماه دسامبر کاهش یافته است.متوسط سالانه کل EToایران در دوره 1961 تا 2003 حدود 1154 میلی متر می باشد. متوسط سالانه ETo در ایران روندی صعودی با 9/2 میلی متر بر سال (mm/yr) در طول این دوره را نشان داد. بیشترین مقدار EToدر سال 1970 (mm/yr 1309) و سپس در سال های 1999 و 2001 (mm/yr 1308) اتفاق افتاده است و کمترین مقدار آن در سال های 1979 (mm/yr 893) و 1990 (mm/yr 974) مشاهده گردید.
خلاصه ماشینی:
در ماه هاي مربوط به فصل رشد يعني فصل هاي بهار و تابستان (از آوريل تـا سـپتامبر) حـدود ٧٢/٣ درصـد از ETo سـالانه اتفاق ميافتد و تنها ٢٧/٧ درصد ETo در ماه هاي سرد سال اتفاق ميافتد جدول ٢: مقادير متوسط ماهانه و سالانه ET٠ براي همه ايستگاه ها در دوره ٢٠٠٣ تا ١٩٦١ ايستگاه ماهانه سالانه ژانويه فوريه مارس آوريل مي ژوئن ژولاي آگوست سپتامبر اکتبر نوامبر دسامير آبادان ٥٤/٨٣ ٧٤/٤٢ ١١٢/٢٤ ١٤٣/٠٨ ١٨٩/٨٦ ٢٢٠/٢٩ ٢٣٢/١٨ ٢٢٠/٨٢ ١٧٣/٩٢ ١٢٢/١٣ ٧٧/٢٢ ٥٤/٦٣ ١٦٧٥/٦١ اهواز ٤٦/١٠ ٦٣/٠٨ ١٠١/٢٨ ١٣٤/٦١ ١٧٨/٥٣ ٢١٠/٨٥ ٢١٤/١٦ ٢٠٤/١٠ ١٦٠/٢٤ ١١٠/٤٩ ٥٤/٦٧ ٤٦/٢٠ ١٥٣٧/١٩ اصفهان ٣٥/٥٩ ٥٣/٦٠ ٨٤/٦٧ ١٠٩/٤٨ ١٤١/٥٦ ١٥٩/٧٣ ١٦٩/٦٠ ١٥٣/٢٧ ١١٥/٠٥ ٨١/٢٠ ٤٦/١٩ ٣٣/٥٨ ١١٨٣/٥٣ بيرجند ٤٢/٦٢ ٥٥/٧٩ ٨٥/٦٦ ١١٣/٤٩ ١٤٩/١٥ ١٦٩/١٢ ١٧٩/٩٣ ١٦٤/١٦ ١٢٤/٤٤ ٩١/٨٥ ٥٧/٨٢ ٤٣/٢٤ ١٢٧٧/٢٨ تهران ٣١/٥١ ٤٦/٧٤ ٧٦/٥٠ ١٠٨/٦٦ ١٤٦/٢٥ ١٧١/٦٤ ١٧٨/٢٣ ١٥٧/٤٧ ١١٩/٢٧ ٨١/١٥ ٤٥/٢٧ ٣٠/٨٥ ١١٩٣/٥٣ زاهدان ٦٣/٩٢ ٧٧/٩٠ ١٠٨/٧٨ ١٣٢/١٤ ١٥٩/٩٧ ١٧٢/٦٠ ١٧٩/١٥ ١٦٤/٨٩ ١٣١/٩٧ ١٠٢/٥٤ ٧٢/٠٣ ٦٣/٩٩ ١٤٢٩/٨٩ کرمان ٤٦/٠٩ ٦٤/٨٤ ٩٥/٠١ ١٢٣/٠٧ ١٥٧/٢٠ ١٦٨/١٨ ١٧٦/٧٢ ١٦٩/٠١ ١٣٢/٤٤ ٩٧/٨٤ ٥٩/٦٣ ٤٦/٠١ ١١٧٦/٣٠ يزد ٤٨/٢٠ ٦١/٤٠ ٨٨/٣٧ ١١٥/٢٦ ١٤٥/٠٣ ١٥٧/٥٨ ١٦٧/٧٤ ١٥٥/٣٤ ١١٩/٢٠ ٨٩/٦٩ ٥٨/٤٦ ٤٨/٧٧ ١٢٥٥/٠٥ اروميه ١٩/٠٢ ٢٩/٤٧ ٥٥/٠٨ ٨٤/٥٩ ١١٨/٥١ ١٤٤/٦٥ ١٥٤/٨٧ ١٣٩/٠٥ ١٠٣/٥٣ ٦٢/٩٤ ٣٢/٣٢ ٢١ ٩٦٥/٠٣ تبريز ٢٢/٨٠ ٣٣/٢٧ ٦٢/٣٨ ٩٣/٧١ ١٣٢/٧٩ ١٦٤/٧٧ ١٨٧/٣٢ ١٧٢/٣١ ١٢٠/٧٤ ٧٢/٩٢ ٣٦/٨١ ٢٣/٨٦ ١١٢٣/٦٧ خرم آباد ٣٢/٧٨ ٤٥/٧٤ ٧٢/٠١ ٩٦/٤١ ١٢٩/٦٧ ١٤٨/٨٩ ١٥٦/٥٨ ١٤٨/٥٣ ١١٨/٥٩ ٨٣/٧٠ ٤٧/٣٦ ٣٣/٠٤ ١١١٣/٣٢ شيراز ٤٨/٤٢ ٦٦/٣٧ ٩٧/١٧ ١٢٥/٠٧ ١٦٦/٢٥ ١٧٨/٢٦ ١٨٣/٨١ ١٧٠/٧٥ ١٣٨/١١ ١٠٧/٥٤ ٦٥/٤٦ ٤٨ ١٣٩٥/٢٢ کرمانشاه ٣١/٧٣ ٤٥/٣٩ ٧٧/١٣ ١٠٦/٤٨ ١٤٦/٨٥ ١٧٧/٨٥ ١٨٩/٠٥ ١٧٦/٢٨ ١٣٣/٩٢ ٩١/٩١ ٤٩/٤٥ ٣٣/٣٤ ١٢٥٩/٣٨ مشهد ٢٦ ٣٨/٥٨ ٦٧/٢٦ ١٠١/٧١ ١٤٤/٧٠ ١٧٧/٨٦ ١٩٠/٥٩ ١٦٨/٥٣ ١٢١/٣٨ ٧٥/٣٦ ٣٨/٧٠ ٢٥/٦٢ ٩٦٥/٠٣ همدان ٢٤/٨٥ ٣٤/٨١ ٦٩/٧٧ ١٠٤/٠٢ ١٣٨/٩٢ ١٧٥/٥٠ ١٩٣/٤٣ ١٧٩/٣٦ ١٣٢/٣٩ ٨٧/٥٢ ٤٥/١٧ ٢٨/٣٦ ١٢١٤/١٠ بابلسر ٢٤/٤٧ ٣٢/٨٤ ٥٠/٩٤ ٧٥/٢٩ ١٠٧/٨٧ ١٢٧/٠٣ ١٣٣/٩٢ ١١٧/٥٣ ٨٥/٠١ ٥٦/٩٣ ٣٢/١٦ ٢٢/٢٦ ٨٦٦/٢٥ انزلي ٢٤/٤١ ٢٩/٦٧ ٤٤/٢٨ ٦٨/٢٦ ١٠١/٦٤ ١٢٧/٠٢ ١٣٨/٢٨ ١١٨/٥٨ ٨١/٢٢ ٥٣/٢٩ ٣٣/٨٩ ٢٤/٣٠ ٨٤٤/٨٤ رامسر ٢٤/٥١ ٣٠/٦٦ ٤٣/٧٣ ٦٤/٠٨ ٩٠/٣١ ١٠٧/٤٦ ١١٧/٠٨ ١٠٢/٨٥ ٧٣/٠٢ ٥١/١٨ ٣١/٢٠ ٢٣/٣٠ ٧٥٩/٣٨ رشت ٢٥/٥٣ ٣١/٤٣ ٤٥/٤٠ ٦٧/٨٧ ٩٢/٧٧ ١١٠/٢٦ ١١٧/٠٦ ١٠٠/٦١ ٧٠/٤٤ ٤٦/٥١ ٢٩/٤٨ ٢٤/٧٣ ٧٦٢/١٠ شکل ١: نمودار مقادير ETo ماهانه (٢٠٠٣-١٩٦١)، (سيفي، اکرم ؛ رياحي مدوار، حسين ) متوسط سالانه کل ETo ايران در دوره ١٩٦١ تا ٢٠٠٣ حدود ١١٥٤ ميليمتر مـيباشـد.