چکیده:
فرخی یزدی به عنوان یکی از سیاسیون آزادیخواه نقش مهمی را در نهضت سیاسی مشروطه ایفاء کرد. او حیات و شعر خود را وقف مشروطه ساخت. شعر فرخی، شعری معترض و منتقد است که بیانگر دردها و رنجهای سیاسی و اجتماعی و دادگاهی برای محاکمه و محکوم کردن تباهیها، افشاگریها، ستمستیزیها... است. وجود اعتراض در بنیاد و اساس خود، دلیلی بر وجود یک نقص، ظلم و نابسامانی است. یکی از عوامل سیاسی دخیل در انقلاب مشروطه را باید در رفتار مستبدانه و ظالمانه و بیکفایتی حکومت قاجاریه از یکسو و از سوی دیگر تحولات اجتماعی ایران دانست. بثّ شّکوی سیاسی در دوره مشروطه به دلیل حسّاسیّت خاصّ این دوران، از نظر مشکلات سیاسی و اجتماعی مملکت، در اشعارفرخی یزدی شاعری مبارز، مردمی و دردآشنا قابل توجّه ویژه است. بیشترین مصادیق شکوائیه سیاسی در عصر مشروطه، در اشعار فرخی یزدی دیده میشود. او برای دستیابی آرمانهای والا و برای تحقق عدالت، آزادی، مساوات، خواستار اجرای آن در جامعه بوده و قصد داشته با سردادن فریاد اعتراض و انتقاد از سلاطین وقت، مردم را آگاه سازد. از این بررسی دریافت میشود که برخلاف سایر ادوارسیاسی ایران، درد غالب و مطرح شاعر مورد بحث مقاله، در دوران مشروطه، درد مردم، سیاستهای غلط حاکم بر جامعه و ظلم حاکمان است و توجّه و اقبال مردم به او و شعرش نیز ریشه در همین دیدگاه اجتماعی وی دارد.
خلاصه ماشینی:
رويکرد اعتراضي سياسي فرخي يزدي و تفکرات انتقادي استبداد ستيزانه او در عصر مشروطه آسيه ذبيح نيا عمران ١ دانشيار گروه ادبيات دانشگاه پيام نور مرکز يزد تاريخ دريافت : ١٣٩٧/٠٦/١٣ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٠٩/٢٥ چکيده فصلنامه علمي پژوهشي - فرخـي يـزدي بـه عنوان يکـي از سياسـيون آزادي خـواه نقش مهمي را در نهضت سياسـي مشـروطه ايفـاء کرد.
موسوي ، در سال ١٣٩٠، در تحقيقي با عنوان «تحليل انديشه و سبک شعري فرخي يزدي » که به صورت پايان نامه کارشناسي ارشد دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي ارائه شد به بررسي سبک شعري و تحليل انديشه هاي اين شاعر انقلابي پرداخته و ويژگي هاي ادبي ، فکري و زباني غزليات وي مورد بررسي و تحليل قرار داده اند.
خليلي جهان تيغ و رضايي ، در سال ١٣٩٢، مقاله اي را با عنوان «بررسي تطبيقي تعهد اجتماعي در شعر محمد مهدي جواهري و محمد فرخي يزدي »، در مجله کاوش نامۀ ادبيات تطبيقي دانشگاه رازي کرمانشاه چاپ کردند.
واقف زاده ، در سال ١٣٩٥، مقاله اي با عنوان «بررسي تطبيقي مضامين اجتماعي در شعر جواهري و فرخي يزدي » را درمجلۀ مطالعات ادبيات تطبيقي دانشگاه آزاد اسلامي جيرفت منتشر ساختند، که مقالۀ حاضر متاسفانه با مقالۀ خليلي جهان تيغ و رضايي همپوشاني دارد.