چکیده:
پژوهش پیش رو، با هدف بررسی عوامل موثر بر تحولات کارکرد اقتصادی نواحی روستایی دهستان قلعه‌نو در شهرستان ری انجام شده است. گردآوری اطلاعات به دو صورت اسنادی و پیمایشی با فن مصاحبه و پرسشنامه انجام گرفته است. بر اساس فرمول نمونه‌گیری کوکران از 4831 خانوار، 235 خانوار به عنوان حجم نمونه تعیین شد و پرسشنامه به روش نمونه‌گیری تصادفی بین روستاهای مد نظر توزیع شده است. در روش تحلیل داده‌ها و اطلاعات از آزمون‌های آماری همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. همچنین با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی تغییر کاربری اراضی طی سال‌های 1387-1397 نشان داده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که کارکرد اقتصادی نقاط روستایی دهستان قلعه‌نو طی 10 سال گذشته از کارکرد اقتصاد کشاورزی به سمت کارکرد خدماتی، صنعتی و سکونتی - خوابگاهی تغییر یافته است. این تغییر کارکرد دارای آثار مثبتی همچون افزایش درآمد روستاییان، بهبود کیفیت زندگی، متنوع شدن اقتصاد روستا و ایجاد اشتغال بوده است. همچنین از جمله آثار منفی حاصل از تغییرات کارکردی روستاها می‌توان به افزایش قیمت زمین، ایجاد کاربری‌های مزاحم و آلوده صنعتی، مسائل مربوط به آلودگی آب‌های سطحی، مهاجرپذیری، توسعه شهرک‌ها و روستاهای خوابگاهی، نامشخص بودن مرز شهر و روستا، آمیختگی اجتماعی و قومیتی، از بین رفتن چشم‌اندازها و مناظر زیبای طبیعی روستا و کاهش کیفیت هوا اشاره داشت.
خلاصه ماشینی:
توزیع فراوانی پرسشنامه در بین روستاهای مورد مطالعه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران و محاسبات آماری نگارندگان ، ١٣٩٥ ٤) یافته های تحقیق تغییر و تحولات کارکرد اقتصادی سکونتگاه های روستایی طی ١٠ سال گذشته (١٣٨٧ تا ١٣٩٧) در رابطه با دهستان قلعه نو چهار نوع کاربری اراضی شامل منابع آب ، اراضی کشاورزی، ساخت وسازها و اراضی بایر از هم تفکیک شدند (شکل ٣).
مطابق داده های جدول شماره های ٨ و ٩، پاسخ های داده شده نشان میدهد که تغییر و تحولات کارکرد اقتصادی در روستاها تأثیر مثبتی در افزایش درآمد عمومی و ساکنین محل داشته است به طوری که میزان تأثیر این تغییرات در درآمد از نظر اهالی در سطح خیلی زیاد با ٧٠ درصد و با میانگین ٢/٧ در روستاهای مورد مطالعه ارزیابی شده است .
ارتباط بین متغیرهای تغییر کاربری اراضی با اثرات مثبت و منفی ناشی از تحولات کارکردی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : نتایج حاصل از پرسشنامه با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون ٥) نتیجه گیری در تغییر و تحولات کارکرد اقتصادی روستاهای دهستان قلعه نو، نیروهای درونی و عوامل بیرونی نقش بسزایی داشته اند.
از میان عوامل بیرونی نیز (که تحت تأثیر نظام اجتماعی - اقتصادی حاکم بر منطقه بوده ) به ترتیب میانگین رتبه ای عواملی همچون فراهم آمدن شرایط اشتغال در فعالیت های خدماتی و صنعتی؛ فاصله کم تا کلان شهر تهران و همچنین شهر ری؛ موقعیت مناسب در مسیر محورهای ارتباطی؛ نزدیک بودن به تأسیسات راه آهن و نقش آب وهوا از عوامل مؤثر بر تحولات کارکردی نواحی روستایی از کشاورزی به خدماتی، صنعتی و سکونتی - خوابگاهی بوده است .
(
, 
, 
)
