چکیده:
پایداری در آموزش عالی رویکردی نسبتا جدید است که به دنبال استقرار و کاربست اصول و مفاهیم توسعه پایدار در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی است. ارزیابی پایداری در پی سنجش میزان همسویی استراتژیها و برنامههای آموزشی، پژوهشی، خدمات تخصصی و فعالیتهای پشتیبانی دانشگاهها با اصول و مفاهیم توسعه پایدار است. لذا هدف تحقیق حاضر، شناسایی عوامل و ملاکهای پایداری موسسات آموزش عالی و ارزیابی وضعیت پایداری دانشگاه تهران است. برای انجام این تحقیق، از روش آمیخته اکتشافی استفاده شده است که در بخش کیفی روش تحقیق گروه کانونی و مصاحبه انفرادی و در بخش کمی روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به کار گرفته شده است. برای انتخاب نمونه، در بخش کیفی از روش نمونهگیری غیراحتمالی هدفمند و در بخش کمی از روش نمونهگیری طبقهای متناسب استفاده گردید. نتایج تحقیق در بخش کیفی نشان میدهد که عوامل اصلی ارزیابی پایداری دانشگاه شامل: آموزش، پژوهش، ارائه خدمات تخصصی، سیستم حکمرانی دانشگاه، سیستم مدیریت زیستمحیطی، سیستم تامین مالی دانشگاه هستند. به منظور ارزیابی وضعیت پایداری دانشگاه در عوامل فوق، در مجموع 34 ملاک و 81 نشانگر شناسایی گردید. نتایج تحقیق در بخش کمی نشان میدهد که از دیدگاه اعضاء هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، وضعیت دانشگاه تهران در عوامل و ملاکهای پایداری به صورت معنیدار پائینتر از وضعیت مطلوب قرار دارد. ضمنا نتایج تحلیل دادههای تحقیق نشان میدهد که بین دیدگاه اعضاء هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص وضعیت پایداری دانشگاه تهران تفاوت معنیداری وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
ضمنا نتایج تحلیل داده های تحقیق نشان میدهد که بین دیدگاه اعضاء هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در خصوص وضعیت پایداری دانشگاه تهران تفاوت معنیداری وجود دارد.
McIntosh, Cacciola, Clermont and Keniry 3.
برای تعیین حجم نمونه از فرمول زیر استفاده شده است (سرائی، ١٣٨٢، ص ١٣٧): (رجوع شود به تصویر صفحه) با استفاده از فرمول مذکور، ٣٠٨ نفر به عنوان حجم نمونه اعضاء هیأت علمی و ٣٧٥ نفر به عنوان حجم نمونه دانشجویان تحصیلات تکمیلی تعیین گردید و به شیوه طبقه ای متناسب به شاخه های شش گانه دانشگاه تهران (فنی و مهندسی؛ شاخه علوم پایه ؛ علوم انسانی؛ هنر؛ علوم رفتاری و اجتماعی؛ علوم کشاورزی و منابع طبیعی) تخصیص پیدا کرد.
Environmental Management System (EMS) شایان ذکر است که با توجه به اینکه ارزیابی پایداری دانشگاه در عامل «آموزش » به نوعی قضاوت در مورد عملکرد اعضاء هیأت علمی است و دانشجویان منتفع و بهره بردار اصلی آموزش های ارائه شده از سوی اساتید هستند و درنتیجه در این عامل پرسشنامه خاصی برای تکمیل توسط اساتید طراحی و تدوین نشده است .
٢) عدم وجود ابزار استاندارد در کشور به منظور ارزیابی وضعیت پایداری دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی از دیگر محدودیت های این پژوهش بوده است که به ناچار از پرسشنامه محقق ساخته جهت انجام پژوهش استفاده گردیده است .
A Systemic Approach for Measuring Environmental Sustainability at Higher Education Institutions: A Case Study of the University of Oslo.
State of the Campus Environment: A national report on environmental performance and sustainability in higher education.
University Leaders for Sustainable Future, available at: www.