چکیده:
«شاهنامه w602 والترز» یکی از نسخ مصور عصر صفوی است که دارای نگارههایی از صحنههای بزم و رزم، سرگذشت شاهان و پهلوانان و داستانهای عاشقانه است. از جمله داستانهای عاشقانه سرگذشت بیژن و منیژه و گرفتاری بیژن به چاهاندرون میباشد. ظرافت و زیبایی این نقاشی نگارنده را بر آن داشت که تصویرآفرینی و پیوستگی آن را بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانهای، با متن «شاهنامه» تحلیل نماید و به این پرسشها پاسخ دهند که:
الف) متن «شاهنامه» بر کار هنرمند تا چه اندازه تاثیرگذار بوده است؟
ب) هنرمند تا چه حدی خود را مجاز به اعمال سلیقه شخصی میدیده است؟
نگارندگان بر این فرض است که هنرمند در این مجلس و سایر نگارههای نسخه، اتکای صرف به متن «شاهنامه» نداشته و هنر خویش را تا حدی مستقل از متن به اجرا درآورده است.
بررسیها نشان میدهد که از مجموع 24 ویژگی کلی، 10 مورد اشتراک و 14 مورد افتراق بین متن و تصویر دیده میشود.
خلاصه ماشینی:
جامعه آماري ما در اين تحقيق ، نگاره اي از داستان بيـژن و منيـژه موجـود در نسـخه خطـي «شـاهنامه » فردوسـي دوره صـفوي بـه شـماره w٦٠٢ محفـوظ در مـوزه والتـرز آمريکاست که از بين ٨٣ مجلس موجود در نسخه مورد نظر برگزيده شده است .
پيشينه تحقيق داستان «درآوردن رستم بيژن را از چاه » بر پايه اثر منظـوم فردوسـي، پـژوهش هـاي متنوعي را در قالب مقالات و کتاب به خود اختصاص داده که فهرستي از آن ها را ميتوان به شرح زير تدارک ديد: جعفري در مقاله اي به اسم «بررسي تطبيقي يکـي از داسـتان هـاي حماسـي آسـياي غربـي بـا داسـتان بيـژن و منيـژه »(١٣٩٦) تصويرسـازي داسـتان بيـژن و رسـيدن بـه معشوقه اش را با داستان ترکي بامسي بيرک مورد مطابقت داده و وجوه اشـتراک ايـن دو داستان را برشمرده است .
مرتضوي و قاضيزاده در مقاله اي تحت عنوان «شـفاف بينـي در تصويرسـازي معاصـر ايران و جهان »(١٣٨٩) دو نگاره از داستان «نجات بيژن از چاه توسط رستم » را که طـي قرون ٨ و ٩ق به تصوير کشده شده ، از نظر شفاف بيني به عنوان نمونه اي از هنر نگارگري در نقاشي- که ويژگيهاي هنر نگارگري است - نشـان داده و مـدعي هسـتند هنرمنـدان معاصر نيز توانسته اند از ويژگي نقاشي هنر نگارگري و نقاشـي کودکـان ، در تصويرسـازي آثار تخيلي خود بهره ببرند.