چکیده:
قانون گذار در پی احتراز از آسیب های حاصل از حبس و ساختار زندان، با تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، نهادهای کیفری نوینی را پیش بینی نموده و فصلی را به مجازات های جایگزین حبس اختصاص داده است، اما این تغییرات در عرصه سیاست جنایی تقنینی به تنهایی کافی نبوده و برای حصول نتیجه، سیاست جنایی قضایی نیز باید خود را با نگاه جدید قانون گذار هماهنگ نماید. در این پژوهش تلاش شده است چگونگی اثرپذیری سیاست جنایی قضایی از سیاست جنایی تقنینی با تحلیل آرای به دست آمده روشن شده و پژوهشی کابردی ارائه شود. یافته های حاصل از این تحقیق بیانگر آن هستند که در حال حاضر سیاست جنایی قضایی ایران در رابطه با مجازات های جایگزین حبس، فاصله معناداری از سیاست جنایی تقنینی دارد؛ تنها در 5/6 درصد از تمام پرونده هایی که امکان دریافت جایگزین حبس را دارند، چنین واکنش هایی اعمال می شود. در بین آرای صادره نیز می توان به وفور نادیده انگاشتن برخی متغیرهای مهم همچون نوع جرم، سن، جنس، وضعیت شغلی و تاهل مرتکب را از سوی قضات مشاهده نمود، به نحوی که جزای نقدی به تنهایی حدود سه چهارم از آراء را به خود اختصاص داده است (87 مورد از 150 رای). این موارد را می توان حاصل عدم درک درست قضات نسبت به اهمیت، ضرورت و اهداف جایگزین های حبس، همچنین مشکلات اجرایی و کمبودهای سخت افزاری دانست.
خلاصه ماشینی:
براي مطالعه بيشتر، نک : محمد آشوري ، جايگزين هاي زندان يا مجازاتهـاي بينـابين (تهـران : گـرايش ، ١٣٨٢) ،٨؛ مائده ميرشمس شهشهاني و محمد آشوري ، مجموعـه مقـالات همـايش راهکارهـاي کـاهش جمعيت کيفري زندان (تهران : ميزان ، ١٣٨٦)، ١٤؛ کوايچي هامايي ، تعليق مراقبتي در دنيا، ترجمه حسين آقايي نيا (تهران : ميزان ، ١٣٧٧)، ١١٦؛ علي صفاري و حسن حاجي تبار فيروزجائي ، مجازاتهاي جـايگزين ← پيمايشي در مورد حوزه سياست جنايي قضايي و نتايج اعمال اين مجازات هـا چنـدان پررنـگ نيست .
حبس در حقوق کيفري ايران (تهران : فردوسي ، ١٣٩٣)، ١٩١؛ غلامحسين رضائي ، راهبردهـاي تعليـق و تعويق در فرايند کيفري (تهران : ميزان ، ١٣٨٩)، ٢٢؛ حسن طغري نگار، مجموعه مقالات و سخنراني هـاي اولين همايش بين المللي بررسي راههاي جايگزين مجازات حبس (تهران : سـازمان زنـدان هـا و اقـدامات تأميني و تربيتي کشور، راه تربيت ، ١٣٨١)، ١٥؛ محسن محدث ، مقايسه تطبيقي تأثير مجـازات زنـدان بـا مجازات هاي جايگزين در پيشگيري از تکرار جرم (تهران : مؤسسه فرهنگي هنري انتشـاراتي نگـاه بينـه ، ١٣٩٠)، ٩٤.
اين داده ها نشان مي دهد که هرچه پيشينه کيفري پررنگ تر شود و افراد جرم را تکرار نماينـد تمايل قضات و قانون براي اعمال مجازات جايگزين هاي حبس نسبت به آنها کمتر مـي شـود.