چکیده:
این مقاله در صدد پاسخگویی به این سوال مهم در حوزه فناوری دینی میباشد که مرز بین تصرف مطلوب در طبیعت (تسخیر) با تصرف مذموم در طبیعت (تغییر) از دیدگاه قرآن چیست؟ نویسنده ابتدا اصطلاحات تسخیر، تغییر، فناوری و فناوری اسلامی را تعریف کرده و سپس با ذکر 40 مصداق تصرف، سعی در پاسخ به این سوال با الهام از فناوری های چهارگانه قرآنی که در زمان انبیا پیشین بوده و فناوریهایی که در روایات به آنها اشاره شده است و همچنین تفسیر آیات مربوطه دارد. یافتههای تحقیق: شش ملاک برای این امر پیشنهاد میشود. برخی پسینی و برخی پیشینی؛ از سوی دیگر پارهای از ملاکها سلبی (عدم اسراف و تبذیر و عدم آلایش و تخریب محیط زیست) و برخی نیز ایجابی (فکر، ذکر و شکر لسانی و عملی) هستند. نتیجه تحقیق آن است که هر مقدار فناوری بتواند نوع تصرف خود را با ملاکهای طرح شده بیشتر هماهنگ شود، اسلامیتر و مفیدتر خواهد بود. روش تحقیق تحلیل اسنادی میباشد.
خلاصه ماشینی:
(شاه آبادی، 1360: 37) آیتالله جوادی آملی نیز، در تقریر فطری که برای اثبات خداوند ارائه میدهد، بیان میکند که محبت به کمال مطلق در انسان وجود دارد، محبت حقیقتی اضافی است و طرف مقابل آن محبوب بودن است، پس محبوب که کمال مطلق است، باید وجود داشته باشد؛ چون میان محب و محبوب تضایف برقرار است و محبوب حقیقی انسان، هیچ یک از کمالهای دنیوی و امور محدود و مقید نیست، بلکه انسان دوستدار حقیقت مطلق و نامحدود است.
(ولایتی، 1392: 9) پس فناوری اسلامی باید در راستای فکر، ذکر و شکر بهمعنای عام آن باشد تا معنی درست تسخیر را به جا آورد و از تغییر مبرا و منزه شود<FootNote No="90" Text=" بعضی از فناوران مسلمان معتقدند لزومی ندارد که ملاک دقیقی برای تصرف داده شود، همین که نفس فناوران پاک شد، از کوزه همان برون تراود که در اوست و فناوری آنها نیز پاک و تصرفشان طیب خواهد بود؛ نقد این سخن ناقص را به فرصت دیگر موکول میکنیم.
(ولایتی، 1392: 9) پس فناوری اسلامی باید در راستای فکر، ذکر و شکر بهمعنای عام آن باشد تا معنی درست تسخیر را به جا آورد و از تغییر مبرا و منزه شود<FootNote No="90" Text=" بعضی از فناوران مسلمان معتقدند لزومی ندارد که ملاک دقیقی برای تصرف داده شود، همین که نفس فناوران پاک شد، از کوزه همان برون تراود که در اوست و فناوری آنها نیز پاک و تصرفشان طیب خواهد بود؛ نقد این سخن ناقص را به فرصت دیگر موکول میکنیم.