چکیده:
هدف: این تحقیق با هدف ارزیابی محیطهای جستوجوی فهرستهای پیوسته کتابخانههای دانشگاههای علوم پزشکی ایران در بازیابی اطلاعات و ارائه راهکارهای لازم برای بهبود طراحی آنها جهت انجام جستوجوی موضوعی با کیفیتی مطابق با نیاز کاربر انجام شده است.
روش پژوهش: روش تحقیق توصیفی - پیمایشی بود که اپکهای کل دانشگاههای علوم پزشکی (44 دانشگاه) را بهصورت سرشماری و از طریق چکلیست محقق ساختهای (بر پایهی چکلیست لانگ) که روایی آن توسط چند تن از کارشناسان و متخصصین حوزه کتابداری و اطلاعرسانی و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ 74/0 مورد تایید واقع شد، مورد بررسی قرار گرفت. دادههای جمعآوریشده بهوسیله نرمافزار اسپیاساس و از طریق آمار توصیفی (جداول فراوانی، درصد فراوانی، نمودار و ...) مورد تجزیه و تحلیل و سپس بر اساس استانداردهای موجود پیشنهادهایی جهت طراحی بهتر و کارآمدتر اینگونه فهرستها ارائه شد.
یافتهها: بر اساس دادههای تحقیق، بررسی امکانات و قابلیتهای اپکها نشان داد که وضعیت اپکها از لحاظ سادگی و جذابیت، بهکارگیری آیکونهای گرافیکی، محدود کردن تعداد رکوردها، استفاده از فنون برجستهسازی، اطلاعات محل، موجودی و وضعیت امانت، مشخص کردن انواع فیلدهای جستوجوی کلیدواژهای، جستوجو از طریق شماره رده و قابلیت جستوجوی آنلاین در فهرست سرعنوانهای موضوعی کتابخانه تقریبا در وضعیت مطلوبی قرار دارد. ولی اطلاعرسانی به کاربر در مورد فهرست موضوعی کنترلشده و قابلیت جستوجوی کلیدواژهای از سرعنوانهای موضوعی کنترلشده بهطور مطلوب و کارآمد در نظر گرفته نشده است.
نتیجهگیری: با توجه به یافتههای تحقیق، دسترسپذیری به انواع محیطهای جستوجو در حد ضعیف، همچنین کمتر توجهی به محیط جستوجوی کنترلشده از لحاظ تعبیه امکانات و قابلیتهای ویژه شده است و نیز کیفیت اطلاعات ارائهشده در راهنماییها و پیشنهادها و دستورالعملها در حد مطلوب نیست.
Purpose: The aim of this research was to determine the weak and strong points of online public access catalogues (OPACs) in library of Iranian medical sciences universities in terms of information retrieval.
Methodology: Using descriptive survey 44 OPACs of all medical sciences universities were studied by checklist with confirmed reliability (α=0.74) and validity. Collected data were analyzed by SPSS software and descriptive statistics. Finally, some suggestions were presented.
Findings: More than 50% of the society had OPAC but it was accessible and searchable only in 20 libraries. The study of possibilities and abilities in OPACs indicated that they are in an acceptable state.
Conclusion: Access to search environments is weak. Characteristics and facilities in general search environment and keyword search environment are in good level but these facilities are not considered in controlled search environment. It is necessary for designers, planners and managers to have more attention to provide OPACs in all of libraries, employ web databases standards in the provision of accessing and presenting useful level of possibilities in all types of subject searches (particularly controlled search), and give efficient guidance and education to users in their searches.