چکیده:
دستیابی ایران به فناوری هستهای و در پی آن، تحریمهای چندجانبهای که توسط شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و ایالات متحده امریکا علیه ایران اعمال شد، قدرت ملی را هدف قرار داده و باعث کاهش وزن ژئوپلیتیک ایران شده بود. پس از 12 سال مذاکره و با تغییر در مکانیسم و ابزارهای سیاست خارجی و اتخاذ راهبرد تنشزدایی، مفاهمه و اعتمادسازی در دولت یازدهم، ایران با 23 ماه مذاکره با شش قدرت جهانی، توانست در 23 تیرماه 1394 در وین به توافق هستهای موسوم به برجام برسد.
با توجه به آثار و پیامدهای برجام، هدف مقاله حاضر پاسخگویی به این سوالهاست که قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدهای ژئوپلیتیک برجام چیست؟ استراتژی ژئوپلیتیک ایران پس از برجام کدام است؟ با ارائه مدل تحلیلی swot و ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک) space ( نتایج مقاله نشان میدهد که موقعیت ایران پس از برجام در ناحیه so قرار دارد. بنابراین، متناسب با این ناحیه، استراتژی ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران پس از برجام تدوین و ارائه میگردد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به شرايطي که در توافق هسته اي ذکر شده ، جمهوري اسلامي ايران براي بازگشت به وضعيت مطلوب بايد يک استراتژي ژئوپليتيک و شرح وظايف جديدي را در سياست خارجي تعيين و تبيين نمايد تا بر اساس آن فرصت هاي از دست رفته جبران و ضعف هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي برطرف شود و به گونه اي عمل کند که در آينده با توجه به شرايط سخت برجام ، با افزايش تعامل با جامعه جهاني و ايجاد پيوندهاي اقتصادي و سياسي با هر منطقه از دنيا که با آنها در ارتباط است ، بتواند علاوه بر رونق اقتصادي، سياسي و فرهنگي؛ نفوذ منطقه اي و اعتبار بين المللي را که درنتيجه دو سال گفتگو براي توافق به دست آمده ، حفظ نمايد.
علت اين امر، آن است که تفکر ژئواکونومي و اهداف آن ، امروزه در مقياس هاي گوناگوني اعم از محلي، ملي، منطقه اي و بين المللي از حالت بالقوه به فعليت رسيده و اين بهترين و مؤثرترين توجيهي است که جمهوري اسلامي ايران ميتواند براي مقابله با تهديدها از آن ، جهت تدوين استراتژي ژئوپليتيک بهره برداري نمايد؛ زيرا ژئواکونومي که امروزه از داخل کشورها آغاز شده است ، هدفش دستکاري در اهداف اقتصادي براي نيل به اهداف استراتژيک است (رشنو، ١٣٨٨).
٣- ارتقاي توان ديپلماتيک و تداوم بازي برد – برد درجهت حل و فصل مسائل منطقه اي و بين المللي: تجربه برجام نشان داد جمهوري اسلامي ايران از توان ديپلماتيک بسيار خوبي برخوردار است و براي تأمين منافع و امنيت ملي ميتواند با اعتماد به نفس بالا در موضوع هاي گوناگون با قدرت هاي بزرگ جهان وارد مذاکره و تعامل متوازن شود.