چکیده:
آسیای مرکزی طی یک دهه اخیر با پدیدههای مختلفی از جمله گسترش تروریسم تکفیری مواجه
بوده است. علاوه بر علل و عوامل مختلف گسترش این پدیده کشورهای مختلف نیز سیاستها
و رویکردهای مختلفی را در قبال آن اتخاذ کردهاند. هدف این مقاله بررسی نقش و رویکرد
عربستان سعودی در گسترش تروریسم تکفیری در آسیای مرکزی است. این مقاله با استفاده از
روش توصیفی- تحلیلی بهدنبال دستیابی به پاسخ این پرسش است که عربستان سعودی چگونه
و چرا در پی حمایت از تروریسم تکفیری در آسیای مرکزی برآمده است؟ یافتههای مقاله نشان
میدهد که این کشور بهعنوان آبشخور اصلی تروریسم تکفیری, سعی دارد تا از این پدیده
بهعنوان ابزار سیاست خارجی خود استفاده کند. به همین دلیل, ریاض در قالب اقدامات مختلف
سیاسی, اقتصادی و فرهنگی به گسترش این پدیده در این منطقه مهم دامن زده است. مهمترین
اهداف ریاض را رقابت منطقهای با ایران و نیز ایفای نقش حمایتی در سیاست خارجی آمریکا
برای فشار بر روسیه تشکیل میدهند.
خلاصه ماشینی:
این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی بهدنبال دستیابی به پاسخ این پرسش است که عربستان سعودی چگونه و چرا در پی حمایت از تروریسم تکفیری در آسیای مرکزی برآمده است؟ یافتههای مقاله نشان میدهد که این کشور بهعنوان آبشخور اصلی تروریسم تکفیری، سعی دارد تا از این پدیده بهعنوان ابزار سیاست خارجی خود استفاده کند.
حمایت از این گروهها در قالب کلی تروریسم تکفیری علاوه بر اینکه نوعی واکنش از سوی ریاض برای مدیریت تحولات منطقهای محسوب میشود، نشاندهنده امنیتمحوری سیاست خارجی این کشور در سطوح راهبردی و نیز محوریت استفاده از گروههای همگرا در منطقه است؛ بنابراین، یکی از ابزارهای سیاستهای تهاجمی عربستان سعودی در منطقه آسیای مرکزی، بهرهگیری از ظرفیتهای گروههای تکفیری است.
جدول شماره 1- آمار جمعیت مسلمانان آسیای مرکزی (به تصویر صفحه رجوع شود) (Mori and Taccetti, 2016: 8) وجوه متمایز اسلام در این منطقه از سویی مبتنی بر پیشینه تاریخی این سرزمین است که از نحوه ورود و گسترش اسلام به آن و تجربه فرهنگ امپراتوری تا سلطه روسیه تزاری و قرار گرفتن در جغرافیای اتحاد شوروی را شامل میشود و از سوی دیگر، بر الزامات سیاسی و اجتماعی دوران پس از استقلال مستقر شده است که گاه موافق و گاه مخالف سیر جریانهای جاری در بخشهای جهان اسلام و نظام بینالملل بوده است؛ بنابراین گرایشهای اسلامی کنونی در جامعه و سیاست آسیای مرکزی را اسلام سنتی یا محافظهکار، اسلام مورد حمایت دولت و اسلام تندرو تشکیل میدهند (قزل، 1395: 11-8).